Hỏi Đáp

1) Thiền không phải là kiểm soát tâm mà hoặc là buông thư cho tâm nghỉ ngơi vô sự thì tâm tự tịnh (thiền định), hoặc là chỉ thuần soi chiếu những trạng thái tâm thôi thì tâm tự sáng (thiền tuệ). Nếu kiểm soát thì liền có cái “Ta kiểm soát”  điều khiển cái “tâm của Ta”, như vậy không thể định mà cũng không có tuệ. Khi tâm chạy theo ngoại cảnh tức nó hướng ra ngoài, thì chỉ cần lặng lẽ quan sát lại cái tâm đang hướng ngoại ấy là được, không cần kiểm soát hay đè nén gì cả. Chính tâm muốn kiểm soát hay khống chế cũng là một tâm loay hoay bất ổn. Thiền không phải là cố gắng tìm một trạng thái ổn định, mà là thấy rõ sự bất ổn đang diễn ra. Thấy như vậy thì dù trạng thái tâm bất ổn nhưng tánh thấy vẫn hoàn toàn ổn định. Vậy chỉ cần thái độ thấy lặng lẽ trong sáng chứ không cần trạng thái tâm ổn định, nhưng khi thái độ thấy lặng lẽ trong sáng thì trạng thái tâm cũng liền ổn định.

2) Khi tâm rỗng lặng mà thấy rỗng lặng là rất tốt, không thấy mới là không tốt. Tuy nhiên, cần phân biệt 2 loại thấy: Một là thấy trực tiếp với tánh biết tự nhiên vô ngã, không qua khái niệm, thì thấy mà vẫn vô niệm đó là tuệ tri. Hai là thấy gián tiếp hữu ý hữu ngã, qua trung gian của khái niệm, thì đó là cái thấy với tư tưởng gọi là tưởng tri hoặc thấy với kiến thức gọi là thức tri. Như vậy, nếu chỉ thuần thấy biết thôi thì vẫn là vô niệm, còn nếu khởi lên ý tưởng về rỗng lặng hay kết luận đó là rỗng lặng thì tướng của tưởng đã sinh không còn vô niệm nữa.

3) Tiến trình cái biết qua năm giác quan đúng là chỉ trực nhận thực tánh pháp, chưa bị các tiến trình tâm tiếp theo biến thành khái niệm và lập trình chủ quan, nhưng chúng vẫn không phải là thường hằng. Tất cả hiện tượng thấy, nghe, ngửi, nếm, xúc chạm và ý thức đều là vô thường, tuỳ duyên mà khởi, có sinh có diệt. Ngay cả tánh biết tuy có thể ứng bất cứ lúc nào, nghĩa là luôn có thể thấy biết nhưng nó vẫn không thường hằng, mà chính xác là nó không hữu-vô, khứ-lai, sinh-diệt, thường-đoạn thì đúng hơn. Không hữu bởi vì nó vô hình vô tướng, không ai biết nó ở đâu; không vô vì bất cứ lúc nào nó cũng ứng được. Không khứ vì nó chẳng đi đâu, không lai vì nó chẳng từ đâu đến. Không sinh bởi nó sẵn có, không diệt bởi nó không mất. Không thường vì nó tuỳ duyên mà ứng, không đoạn vì nó có mặt khi cần. Nó khác xa với ý niệm thường hằng (thường kiến) vì nó vượt khỏi khái niệm thời gian.

Vậy thì con nên đến gặp thầy càng sớm càng tốt. Con có thể hỏi anh Chân Tuệ (người chở thầy đến Chùa Xá Lợi) để anh chỉ đường cho. Con nên đến vào buổi chiều từ 2h vì buổi sáng thầy thường bận và con đến ngày nào cũng được trừ thứ Sáu thầy đi giảng ở Bà Rịa và chiều Chủ Nhật thầy giảng ở Chùa Bửu Long nên không tiếp được thôi.