Thưa thầy, là cư sĩ khi bước vào đường tu cuộc sống riêng cũng nhiều thay đổi. Khi con thận trọng, chú tâm, quan sát thì… ngay cả nhu cầu cuộc sống vợ chồng cũng vì thế mà biến mất. Con chẳng biết các cư sĩ khác có như vậy không? Thầy cho con lời giải đáp với ạ, con cám ơn thầy.
Có thể là như vậy, nhưng không phải ai cũng giống ai. Sinh hoạt vợ chồng chỉ là một trong thất tình (ái, ố, hỷ, nộ, ai, lạc, dục), lục dục (ham muốn trong sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp). Nói chung, sống đúng pháp thì đương nhiên chế ngự được những hoạt động của thất tình lục dục ấy, nhất là ham muốn trong ngũ dục (ham muốn trong 5 đối tượng của giác quan: sắc, thanh, hương, vị, xúc). Tuy nhiên, mỗi người một khác, tùy vào trình độ nhận thức và tu chứng của mỗi người mà sự lệ thuộc vào ngũ dục nhiều, ít hay chấm dứt hoàn toàn.
Có một điều cần cảnh giác là khi tu thiền định (hoặc tu thiền tuệ nhưng có khuynh hướng thiền định, không phải thiền tuệ thực) hoặc tinh tấn quá mức (thiếu tự nhiên) thì những ham muốn chỉ tạm thời bị lãng quên hoặc bị dồn nén trong vô thức. Khi gặp duyên kích thích thích hợp nó sẽ bùng lên mạnh mẽ hơn lúc chưa tu tập, đó là một phản tác dụng thường xảy ra ở những người tu không đúng chánh pháp hoặc tu quá mức cần thiết. Con vẫn cứ thận trọng quan sát, đừng vội kết luận qua những hiện tượng bên ngoài. Chủ yếu pháp tu thầy hướng dẫn là để thấy biết đúng bản chất sự thật nơi thực tại chứ không phải để đạt được hay loại bỏ điều gì, trừ phi đó là việc của pháp tự vận hành.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Thưa thầy, nếu thiền được thúc đẩy bởi một động cơ thành tựu thì không phải là thiền thực sự mà chỉ là tạo tác của tham sân si. Vậy tại sao đức Phật lại hứa hẹn rằng nếu kiên trì tập luyện Tứ niệm xứ 7 năm, 7 tháng, 7 ngày… thì sẽ đạt quả vị này quả vị kia? Chẳng phải như vậy sẽ tạo nên một động cơ, một thành tựu (achievement) cho người tu tập theo đuổi sao? Xin thầy giải nghi.
Hành thiền Vipassanà chủ yếu là trở về trọn vẹn với thực tại thân-thọ-tâm-pháp gọi là chánh niệm, thấy biết thực tại thân-thọ-tâm-pháp ngay tại đây và bây giờ một cách trong sáng minh bạch, tuyệt đối không để (động lực) tham ưu xen vào bất cứ pháp nào trên đời gọi là tỉnh giác, cứ như vậy mà tu tập không buông lung phóng dật gọi là tinh tấn. Đó là toàn bộ cốt lõi pháp hành Tứ Niệm xứ. Trong đó không tìm đâu ra hai chữ hứa hẹn và bốn chữ kiên trì tập luyện cả. Nếu đức Phật hứa hẹn một tương lai thì sao lại nói: “Quá khứ không truy tầm, tương lai không ước vọng, chỉ có pháp hiện tại, tuệ quán chính là đây.” Và khi Phật dạy: “Không động không rung chuyển, biết vậy nên tu tập, hôm nay nhiệt tâm làm, ai biết chết ngày mai” lại càng chứng tỏ nhiệt tâm tu tập một cách trọn vẹn ngay tại đây và bây giờ, (vì biết khi nào chết mà vọng móng ỏ tương lai), hoàn toàn khác với kiên trì tập luyện do động lực tham ưu của bản ngã mong được sở hữu một sở đắc (achievement) ở tương lai. Nếu không thấy ra chỗ khác biệt vi tế này thì không phải chỉ sai một ly đi một dặm mà còn đi ngược hoàn toàn Giáo Pháp của Đức Phật. Vô tình đồng hóa Ma Đạo với Phật Đạo, mà người xưa gọi là hủy báng Phật Pháp đó con à!
Ví dụ: Một người đi học cách trồng ổi. Chuyên gia nói rằng: “Anh cứ gieo trồng cây ổi con rồi nhiệt tâm chăm bón đúng mức thì tùy theo giống ổi mà 3 năm, 2 năm, 1 năm, thậm chí 6 tháng ổi sẽ có hoa có trái.” Người trồng ổi cứ bình tâm mà gieo trồng đúng, tưới bón đúng, còn ra hoa ra trái là việc của cây ổi, chứ đâu phải việc của anh ta mà tham lam cố gắng làm quá sức mình để sinh bệnh (tẩu hỏa nhập ma) và không chừng chết trước khi ổi có trái! Đó là lý do vì sao khi một vị tỳ kheo xin hoàn tục vì kiên trì tập luyện không thành công và trách Pháp Phật không có kết quả. Phật dạy: “Như Lai đâu có hứa hẹn những thành quả mà ngươi mong muốn”, và Ngài xác nhận tinh tấn quá mức là hoàn toàn vô ích chẳng khác lên dây đàn quá căng thì chỉ đứt thôi chứ đâu có được âm thanh hay ho gì! Trong một bài kinh khác đức Phật dạy rằng: “Không phải mong cầu hay không mong cầu mà là có làm đúng pháp hay không mà thôi.”
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Thầy cho con hỏi: làm thế nào để một người luôn kèn cựa với mình và không ưa thích mình có thể hiểu, thông cảm cho mình và trở nên gần gũi với mình? Con cám ơn thầy.
Xem câu trả lời
Tại sao con lại muốn người kèn cựa với mình, không ưa thích mình có thể hiểu, thông cảm và gần gũi với mình? Con không thấy ở trong thế đối lập bạn ấy đang giúp con phát huy những đức tính nhẫn nại, khoan dung, cảm thông, tế nhị, hòa đồng và nhất là qua bạn ấy con biết rõ mình biết rõ người hơn sao? Như vậy vô tình người đó đang giúp con trưởng thành, con không thấy vui và cám ơn bạn ấy sao? Đâu phải ai thích mình, hiểu mình , thông cảm và gần gũi với mình mới tốt. Một tô canh có chút cay, chút mặn, chút chua, chút đắng mới ngon chứ nếu chỉ ngọt, bùi không thôi thì sao mà ngon được. Cuộc đời có chút thuận, chút nghịch, chút khổ, chút vui con mới thấy ra bản chất và vẻ đẹp muôn mặt của đời sống. Nếu con chỉ thích bốn mùa đều biến thành mùa xuân thì không phải là đơn điệu và tẻ nhạt lắm sao? Hãy chiêm nghiệm, lắng nghe, học hỏi những gì đến với con dù là thế nào đi nữa, rồi một ngày kia con sẽ thấy mọi thứ đều là quà tặng của cuộc đời giúp con khôn lớn thành người. Vậy con hãy là người yêu thích, hiểu biết, cảm thông và gần gũi bạn ấy trước con nhé.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Thưa thầy, con có đôi điều mong được thầy giải đáp. Thứ nhất là nhiều khi con thấy xấu hổ và hối hận về những việc trong quá khứ do sinh những tâm sân, si, mạn, nghi. Điều này khiến con lo lắng bất an vậy làm sao để hết? Thứ hai là với một đời sống bận rộn như con phải học 15, 16 tiếng mỗi ngày thì con nên dành ra bao nhiêu tiếng để ngồi thiền là hợp lý, cũng như nên ngủ bao nhiêu tiếng một ngày để giữ tỉnh táo mà không bị rơi vào giải đãi? Thứ ba là khi làm những công việc về trí óc đòi hỏi suy nghĩ nhiều thì con làm sao có thể tập trung được vào hơi thở để giữ chánh niệm, hay là do con hiểu sai ạ? Con hỏi có gì sai sót xin thầy chỉ dạy. Con xin cảm ơn thầy.
1) Xấu hổ, hối hận việc làm sai và lo lắng bất an cũng là điều tự nhiên. Vậy cứ để tự nhiên để thấy ra chính mình trong chuỗi nhân quả đó. Điều quan trọng là có nhận thức đúng bản chất hành vi của mình không, hay chỉ hổ thẹn vì hư danh hay vì một quan niệm đạo đức nào đó?
2) Cứ ngủ nghỉ theo nhu cầu cần thiết và hợp lý trong điều kiện của mình, không nên gượng ép, không nên buông trôi. Không cần quy định giờ ngồi thiền, chỉ cần biết tùy lúc mà thư giãn, buông xả để cho thân tâm nghỉ ngơi hoàn toàn khi cần thiết, ngồi nằm gì cũng được, ở đâu cũng được, nhưng không nên gò bó vào bất cứ phương pháp hay hình thức nào.
3) Không cần tập trung vào hơi thở. Chỉ cần khi thất niệm nhớ mình đang thở để đưa tâm về thực tại, không để nó chạy rông thôi. Chủ yếu là khi hành động nói năng suy nghĩ gì cũng nên sáng suốt, định tĩnh, trong lành là mọi việc sẽ ổn. Khi cần thiết để thích ứng một tình huống thì nên thận trọng, chú tâm, quan sát rõ ràng là được.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Thưa sư! Trong nhiều trường hợp con rất phân vân rằng mình đang hành động tuỳ duyên thuận pháp hay mình đang theo lòng tham và bản ngã của mình. Đứng trước những quyết định, con thận trọng chú tâm quan sát, nhưng thật khó mà đưa ra được một quyết định chính xác (tuỳ duyên thuận pháp). Con phải suy nghĩ mãi. Tính đi tính lại mà con đâu có thấy Pháp tự vận hành? Khi đó con rất sợ mình đưa ra quyết định theo bản ngã.
Trường hợp khác, khi con thấy thân con cũng là Pháp trong các Pháp thì tự nhiên trong con có sự cảm thông, tình thương khởi lên. Khi đó con cũng không rõ sự thông cảm và tình thương đó có phải là bản ngã hay con đang tuỳ duyên thuận Pháp thưa sư?
Kính mong sư hoan hỷ giải đáp giúp con ạ!
Chính sự phân vân đó là trạng thái nghi hoặc của bản ngã lý trí, là dây trói buộc, là sự cản trở sống tùy duyên thuận pháp. Lý do là chưa thực sự buông cái bản ngã lăng xăng tính toán xuống để thấy pháp đang vận hành. Khi phân vân thì không thể có một quyết định chính xác. Còn khi thật sự buông ra mọi lăng xăng tính toán của bản ngã thì tâm liền sáng suốt, định tĩnh, trong lành. Lúc đó pháp tự vận hành nhưng không phải vận hành như bạn mong đợi nên “con đâu có thấy Pháp tự vận hành”, chứ pháp lúc nào mà chẳng vận hành! Hãy cứ chánh niệm tỉnh giác ngay nơi thân tâm thì sẽ thấy đâu là thuận ngã đâu là thuận pháp.
Trong trường hợp thực sự thấy được thân tâm là pháp thì ngay đó có trí tuệ và từ bi, có sáng suốt, trong lành, thương yêu và thông cảm. Nhưng sau đó bản ngã có thể khởi lên cho rằng từ bi trí tuệ đó là thành tựu của nó. Thiền chính là khám phá lúc nào là pháp, vô vi vô ngã; lúc nào là ngã, hữu vi, tạo tác..
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Kính thưa thầy,
Trong một chương trình từ thiện, khuyến khích ủng hộ bằng cách mua bò cho dân nghèo. Mua bò có thai thì giá mắc hơn một chút nhưng có lợi hơn.
Kính thưa thầy, trong cái nhìn nhân quả nghiệp báo của nhà Phật, ủng hộ cách nầy có vô tình tạo nghiệp ác không? Con vẫn thường ủng hộ nhiều cách như xây giếng, mổ mắt, phát gạo, xây cầu… và các chương trình từ thiện khác nhau. Nhưng cách mua bò, sao con thấy sờ sợ. Xin thỉnh ý thầy. Chúc Hân.
Xem câu trả lời
Tất nhiên người Phật tử phải biết cân nhắc việc làm từ thiện nào đem lại lợi ich cho người khác mà không gây tổn hại cho bất cứ chúng sinh nào mới nên làm. Chăn nuôi phần lớn (không phải tất cả) thuộc về tà mạng vì vậy cần phải cẩn thận, nếu cung cấp vốn cho người chăn nuôi vì mục đích không chân chính thì không nên làm. Một việc làm vừa có lợi cho chúng sinh này vừa có hại cho chúng sinh khác thì gọi là nghiệp vừa thiện vừa bất thiện. Tuy nhiên, giúp một người làm nghề sinh sống trên đau khổ của chúng sinh khác vẫn không phải là hành động thông minh, hiền thiện.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Kính thưa Thầy.
1. Con được nghe giảng địa ngục là tâm cảnh, do tâm tưởng mà ra. Làm sao con người có thể tưởng tượng nổi những hình phạt quá sức tưởng tượng như địa ngục nóng, địa ngục lạnh,… Sự thật là sao, thưa thầy?
2. Đạo Phật dạy từ, bi, hỷ, xả. Sao 3 cõi thấp có vẻ … oán trả oán quá vậy thưa thầy?
Những câu hỏi như vậy chỉ cần con động não một tí là thấy ngay sao lại hỏi thầy?
1) Địa ngục là tâm cảnh nhưng đã phóng chiếu thành cảnh hiện thực. Ví dụ một người vì tham lam mà ăn trộm bị trừng phạt bởi luật hình sự. Tham lam là tâm cảnh nhưng bị phạt hình sự là cảnh thật. Một người sân hận cho nổ bom một khu thương mại. Sân hận là tâm cảnh nhưng khu thương mại tan hoang khủng khiếp là cảnh hiện thực. Cảnh tâm và cảnh ngoài là phóng ảnh của nhau thôi, đâu có gì lạ.
2) Ân oán trả vay là luật nhân quả tự nhiên rất công bằng hợp tình hợp lý. Nhưng đó đâu phải Phật dựng ra để thưởng phạt mà nói Đạo Phật không từ bi! Phật chỉ cho thấy luật nhân quả vì muốn chúng sinh biết để đừng làm ác mà phải chịu khổ, đó chính là lòng từ bi chứ còn gì nữa.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Bạch Sư, con xin hỏi: lúc đầu mới tập tu mình xem “cái ngã” là ảo và đến lúc nào đó mình trả nó về đúng vị trí pháp và rõ biết như nó là. Thưa Sư vậy được không ạ? Hay như thế nào mới đúng?
Ngã chỉ là một ảo tưởng hoàn toàn không có thật, chứ không phải “xem như là ảo”. Khi cái ta ảo tưởng hiện diện thì không còn thấy Pháp như thực nữa. Thật ra, không có cái ngã thì Pháp vẫn vận hành. Ngay cả Phật cũng nói: “Dù Như Lai ra đời hay không ra đời thì Pháp vẫn vậy”. Phật dạy: “Tất cả Pháp vô ngã”nhưng khi cái ta ảo tưởng khởi lên thì nó chọn lựa để lấy hay bỏ một số pháp mà nó thích hay ghét rồi hình thành nội dung của cái mà nó cho là ngã và ngã sở. Vì bản ngã hoàn toàn ảo nên nó không có thực pháp nào để trả về đúng vị trí của nó cả. Khi thực sự thấy ra bản ngã là ảo tưởng thì Pháp liền xuất hiện, hay nói đúng hơn, Pháp luôn hiện diện, chỉ do ảo tưởng bản ngã che lấp nên không thấy mà thôi.
Quan niệm cho rằng lúc đầu cứ duy trì bản ngã để hoàn thiện nó rồi cuối cùng mới chuyển qua vô ngã là hoàn toàn sai lầm. Tuy nhiên, nếu hiểu rằng: khi cái ta ảo tưởng còn lầm tưởng mình có thật thì nó sẽ tự khẳng định bằng cách cố gắng hoàn thiện, nhưng đến một lúc nào đó nó tự thấy việc cố gắng hoàn thiện là hoàn toàn không tưởng thì đồng thời nó tự hóa giải và trả Pháp lại cho Pháp như thị như thực. Giống như tỉnh một giấc mộng. Lúc đó chỉ còn Pháp vận hành hoàn toàn tánh không, vô ngã. Đây mới thật là sự hoàn thiện viên mãn.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Thưa thầy!
Thời gian vừa qua con tu tập bằng cách quán các pháp như thầy hướng dẫn. Và rất nhiều khi, đứng trước tình huống phải giải quyết, con cứ “ngơ ngơ” mà không được nhanh nhẹn để giải quyết công việc.
Có phải con đã tu sai phải không ạ? Hay vì lý do gì thầy giải thích giúp con nhé.
Con cảm ơn thầy ạ.
1) Hoặc con đă hiểu sai cách “quán các pháp”! Bởi vì khi làm việc gì cũng đều thận trọng chu toàn, chú tâm trọn vẹn và quan sát rõ ràng thì làm sao “ngơ ngơ” được? Ba yếu tố này nếu ứng ra một cách tự nhiên thì luôn luôn chính xác và hài hòa; chỉ khi nào con sử dụng những yếu tố này một cách chủ quan theo ý mình, ví dụ như chú tâm quá mức cần thiết mà thận trọng quan sát lại yếu hơn, thì sẽ sinh ra tình trạng thiếu linh động uyển chuyển để thích nghi với pháp. “Ngơ ngơ” nghĩa là không bắt kịp diễn biến của sự việc. Nhớ là đừng quá định tâm hay cố giữ tâm an ổn. Hãy để tâm hoạt động tự nhiên với thái độ trầm tĩnh trong sáng thì thận trọng chú tâm quan sát mới tự ứng ra một cách chính xác được. Đừng cố gắng một cách chủ quan.
2) Hoặc là con chưa thực sự thấy rõ trạng thái “ngơ ngơ” là gì. Nếu ngơ ngơ là trạng thái lơ lơ là là, không toàn tâm toàn ý, thiếu nhiệt tình tinh tấn thì đã rơi vào trạng thái tâm si rồi, làm sao gọi là quán được? Quán là cái thấy trong sáng không có tham sân si thì làm sao lơ lơ là là được? Còn nếu “ngơ ngơ” có nghĩa là thái độ rỗng lặng trong sáng thì đó là vô tâm vắng bóng bản ngã tham sân si của trí tuệ. Lão Tử gọi đó là: “Trí giả nhược ngu” (người trí dường như ngu) vì trí tuệ chỉ phản ánh trung thực chứ không phải là cái biết của thức tri qua kiến thức mà chúng ta thường gọi là “hiểu biết”. Nếu “ngơ ngơ” là thái độ vắng lặng tịch nhiên, là tâm sáng suốt, định tĩnh, trong lành chỉ phản ánh trung thực chứ không cần hiểu biết gì theo lý trí vọng thức, thì chính là cái mà Lão Tử gọi là “Tri bất tri thượng” (cái biết không biết mới là tối thượng) của các bậc thiện trí đó con.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Kính thưa Thầy! Từ khi qua Mỹ đến nay, con đã bị suy nhược thần kinh, lúc nặng lúc nhẹ. Gia đình con gặp nhiều vấn đề rối rắm nên hầu như ai cũng bị suy nhược tinh thần ít nhiều. Phần con, có may mắn về Việt Nam thời gian vừa rồi, được nghe băng giảng của Thầy nên thấy khỏe ra được phần nào. Con kính xin Thầy chỉ dẫn thêm cho con là để chữa bịnh suy nhược này, ngoài thư giãn buông xả thân tâm, chánh niệm tỉnh giác,… thì con cần làm thêm gì nữa không? Con nghĩ là mình có thể tự chữa bịnh suy nhược này như lời Thầy dạy. Hiện tại con vẫn còn sợ hãi, lo âu và nhiều ám ảnh. Con kính cám ơn Thầy.
Thầy rất mừng là con đã hiểu được những điều thầy dạy. Khi lo âu, sợ hãi, căng thẳng hay đau đớn con chỉ cần có thái độ như sau:
1) Lắng nghe trạng thái đó một cách trọn vẹn, trong sáng, không phân tâm.
2) Thư giãn, buông xả để cho thân tâm nghỉ ngơi hoàn toàn, nên vô tâm chứ không nên cố gắng giải quyết, nghĩa là không phản ứng lại bằng thái độ đối kháng, không cố xua đuổi nó, xem nó là pháp duyên sinh, không phải ta hay của ta gì cả.
3) Nếu làm như vậy không được thì ngồi ngả người ra đàng sau hoặc nằm dài buông lỏng như một xác chết, nghĩ rằng: “Đang chết, đang chết, đang chết…” Một xác chết thì đâu có sợ hãi căng thằng gì phải không?
4) Nếu cần pháp hỗ trợ thì con có thể thành tâm niệm: “Araham, trong lành thanh tịnh…Araham trong lành thanh tịnh…, Araham trong lành thanh tịnh…”
Chỉ như thế là đủ, con không cần cố gắng làm gì khác. Chúc con tìm thấy an lạc ngay trong hiện tại.