Thưa Thầy cho con hỏi, vốn dĩ tất cả các ý niệm tự khi khởi sinh sẽ có hoại diệt nhưng vì mình chấp chúng là của ta nên cứ kéo dài các ý niệm này. Nếu mình cứ chấp vào những ý niệm đó là ta thì chẳng khác nào cung cấp thức ăn để nuôi và kéo dài mạng sống cho nó. Thiền là quay lại để nhìn cái tâm mình có sinh diệt và bỏ qua chúng vì vốn dĩ nó là vô thường, bất toại nguyện và vô ngã. Chánh Niệm Tỉnh Giác là pháp thiền tốt nhất để nhận thấy sự sinh diệt này phải không Thầy? Con xin cảm ơn và chúc Thầy sức khỏe.
Đúng vậy, do xem các ý niệm sinh khởi là ta và của ta nên cái ta ảo tưởng ấy mới lăng xăng phản ứng tạo tác lấy bỏ… mà có phiền não khổ đau. Đó chính là khổ và nguyên nhân của sự khổ. Buông cái ta lý trí đầy ý niệm ấy để trở về thực tại gọi là tinh tấn, sống trọn vẹn với thực tại không xao lãng (thất niệm) gọi là chánh niệm, và sáng suốt tỉnh thức với thực tại gọi là tỉnh giác. Ba yếu tố thiền tuệ này soi chiếu rõ sự sinh diệt của những ý niệm, giúp tâm phục hồi bản chất sáng suốt, định tĩnh, trong lành vốn có của nó.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Thưa thầy cho con hỏi, con chưa hiểu lắm câu “trở về thực tại”, thực tại ở đây là cảnh vật hoàn cảnh sống xung quanh đang hiện hữu, khi có ý niệm hay mơ tưởng gì không thật hay gây đau khổ thì mình dừng lại rồi quay về với hoàn cảnh sống xung quanh, công việc hiện thực của mình phải không ạ? Nếu như vậy thì có đè nén những tư tưởng đó không thưa thầy?
Con xin thầy giải thích cho con ạ. Con xin cảm ơn thầy.
Một ý niệm hay một mơ tưởng không thật có nghĩa là đối tượng của nó không thật nhưng bản thân ý niệm khởi lên đó vẫn là một trạng thái sinh diệt của tâm, vì vậy trở về thực tại trong trường hợp này chính là niệm tâm. Niệm tâm là tâm quay về biết chính mình chứ không đuổi bắt đối tượng không thật kia nữa.
Trong khi con đang đi bộ mà tâm lại lang thang đi tìm đối tượng không thật (mơ mộng) gọi là thất niệm, bấy giờ con vấp phải một cục đá liền chợt tỉnh cơn mơ trở về biết mình đang đi và thận trọng chú tâm quan sát lại động tác đi đang diễn tiến nơi thân và đang tiếp xúc với đường đi, đó là niệm thân… Trong cả hai trường hợp trở về với thực tại thân hay tâm như vậy con đè nén cái gì?
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Bạch sư con niệm tâm, sư có thể chỉ rõ thêm cho con chánh niệm trên chánh niệm nghĩa là sao?
Tại sao con lại chọn niệm tâm làm gì cho rắc rối? Chánh niệm tỉnh giác có nghĩa là trọn vẹn tỉnh thức. Vậy chủ yếu là tâm trọn vẹn tỉnh thức trước mọi đối tượng trong ngoài (thân-thọ-tâm-pháp) là được, chứ đâu cần phải chọn một đối tượng nhất định. Khi con chọn lựa một đối tượng nhất định tức đối tượng không còn tự nhiên, và một khi đã khởi tâm chọn lựa thì tâm cũng không còn tự nhiên nữa. Pháp vốn có nghĩa là tự nhiên (Dhamma = Nature = Ultimate Reality) nên khi pháp không còn tự nhiên tức đã bị bản ngã xen vào lập trình theo ý hướng của nó (không còn tùy duyên thuận pháp) làm sao thấy được thực tánh pháp?
Khi tâm trọn vẹn tỉnh thức thì đương nhiên nó biết nó đang trọn vẹn tỉnh thức, vì tâm là tánh biết có khả năng tự biết mình nên một số người gọi đó là chánh niệm trên chánh niệm, nhưng cách nói đó không đúng lắm. Từ chánh niệm đã bị hiểu sai trầm trọng nên người ta cứ tưởng lấy tâm này niệm tâm kia mà sinh ra rắc rối chồng lên rắc rối, vì điều này không thể xảy ra, do đó chỉ làm cho tâm chẳng thể nào tâm trọn vẹn tỉnh thức (chánh niệm tỉnh giác) được. Cái lỗi của niệm tâm theo kiểu lấy tâm này chọn lựa niệm tâm kia trên thực tế chính là cái ta theo đuổi ảo tưởng của cái ta mà thôi! Chỉ khi nào cái ta ấy buông xuống thì tánh biết liền ngay đó trọn vẹn tỉnh thức.
Tâm tự biết tâm, không người niệm
Niệm còn hữu niệm tánh vời xa
Trọn vẹn sáng trong tâm thấy pháp
Pháp còn chẳng có… có chi ta!
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Kính thưa thầy, nay con biết kiếp người là vô thường, con muốn tìm đường giải thoát. Nhưng con phải sống vì gia đình, vì đứa con yêu quý. Nay con đã ăn chay, làm lành, tránh dữ. Nhưng tâm con không tịnh, lòng con không yên. Con xin thầy chỉ cho con con đường giải thoát.
Muốn giải thoát thì con cần phải biết giải thoát ra khỏi cái gì. Cái gì trói buộc con trong phiền não khổ đau? Bản chất cuộc đời là vô thường nhưng vô thường không phải là trói buộc, chính ý muốn thoát khỏi vô thường để đạt được sự thường còn mới là trói buộc trong ảo tưởng của cái ta phiền muộn khổ đau. Khi còn bị trói buộc trong cái ta ảo tưởng thì dù ăn chay, làm lành, lánh dữ vẫn không thể nào yên tịnh được.
Để thấy ra cái gì trói buộc, cái gì đưa đến bất an, phiền não và khổ đau thì phải biết mình, vì vậy con nên trở về sống trọn vẹn thức tỉnh với chính mình. Khi con chăm lo cho gia đình con cái, nếu tâm con sáng suốt, định tĩnh, trong lành và hành động với lòng từ ái vị tha thì vẫn không có gì ràng buộc. Giống như bà Dippama dù sống trong biết bao khốn khó vẫn có thể bình yên giải thoát.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Kính thầy cho con hỏi, khi bắt đầu làm một việc, con chú tâm quan sát vào việc làm, tâm đôi lúc có phóng nhưng con liền biết và nhủ thầm, mình đang làm việc mà. Như vậy có pahir con đang thiền trong động phải không thầy? Kính thầy chỉ dạy cho con. Con xin cám ơn thầy.
Xem câu trả lời
Lúc đầu khi tâm phóng dật thất niệm con nhắc nhở mình quay về chú tâm quan sát công việc như vậy cũng tốt. Về sau thuần thục hơn con chỉ thấy tâm phóng thì phóng liền dứt và tâm trở về với thực tại một cách tự nhiên. Nếu con muốn thì gọi đó là thiền trong động cũng được, nhưng thực ra trong điều kiện động hay tịnh gì không quan trọng, chủ yếu là tâm rỗng lặng trong sáng là được.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Dạ thưa Thầy, cho con hỏi. Khi thở vào, biết là đang thở vào, thở ra biết là đang thở ra. Nhưng biết hơi thở từ lúc mới bắt đầu hít vào trong từng sát-na, rồi biết hơi thở ra cho đến hết hơi thở trong từng sát-na, hay là chỉ biết thở vào rồi thở ra chứ không cần phải quan sát thật chi ly từng sát-na ?
Cũng như khi đi, biết là đang đi. Hay là phải biết chi ly từng sát-na như biết đang dở chân lên, biết chân đang bước tới, rồi bàn chân đang đặt xuống mặt đất, bàn chân tiếp xúc với mặt đất, và biết sự khởi đầu cũng như sự chấm dứt trong từng bước chân?
Nếu bao nhiêu chuyện chung quanh cùng xảy ra một lúc, thì con biết hết, nhưng không khởi tâm suy luận hay phán xét. Khi chỉ còn một mình con, thì cái biết về hơi thở hoặc cái biết về đi đứng sẽ như thế nào như con đã hỏi ở trên, xin Thầy hoan hỷ chỉ dạy cho con. Con kính lạy tạ ơn Thầy.
Thực ra đối tượng thở hay đi chỉ là yếu tố phụ, tâm thấy biết sự kiện thở hay đi mới là chính yếu. Nếu tâm con có tinh tấn, chánh niệm, tỉnh giác đúng mức thì tất cả thực tánh pháp tự hiển lộ, nhưng khi con khởi tâm tìm kiếm chi ly thì ý niệm của bản ngã lý trí đã xen vào rồi làm sao thấy được thực tánh? Con chỉ cần thấy biết với tâm rỗng lặng trong sáng là được, còn lúc đó đối tượng nào đến thì chính tâm rỗng lặng trong sáng sẽ tự thấy thực tánh chứ không phải cái ta lý trí đầy ắp khái niệm thấy.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Kính thưa Thầy. Con có nghe bài giảng mới nhất của Thầy, Ngày 1A. Con thấy âm thanh lần này người thâu để nhiều echo quá, nên hơi vang, khiến hơi khó nghe. Kính xin thầy hoan hỷ xét lại. Con đã học hỏi rất nhiều từ những bài giảng của Thầy. Kính xin cám ơn Thầy
Xem câu trả lời
Cám ơn con. Vì mới thay loa nên ban thu âm chỉnh chưa quen, lúc đầu quá trầm sau lại quá vang nên thâu không rõ.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Thưa thầy, trong cuộc sống đời thường, nếu bản thân không làm ra được tiền để lo cuộc sống hàng ngày cho bản thân và gia đình thì có bị gọi là bất tài, vô dụng không? Theo góc nhìn của Pháp và đạo Phật thì nhìn nhận về vấn đề này như thế nào ạ. Con mong Thầy chỉ dạy cho con được rõ, con cảm ơn Thầy.
Câu hỏi của con không rõ, bởi vì không thể nói chung chung như vậy được. Có rất nhiều trường hợp như: Có tài và kiếm ra tiền, có tài mà không kiếm ra tiện, bất tài mà kiếm ra tiền, bất tài và không kiếm ra tiền. Người có tài nhưng từ chối làm ăn bất chính thì vẫn có thể không kiếm ra tiền bằng người bất lương. Người có tài nên chỉ muốn làm việc lớn không chịu làm những việc nhỏ tầm thường để kiếm ra tiền nên đành chịu nghèo khó vân và vân vân… Vậy phải xem vì lý do gì không kiếm ra tiền mới được.
Một bà ngoại đã già không còn đi làm kiếm tiền cho con cháu nhưng lại ở nhà trông nhà cho con cháu đi làm chẳng lẽ cũng bất tài vô dụng? Ngược lại một thanh niên mạnh khỏe có khả năng lao động mà lười biếng không chịu đi làm giúp gia đình, chỉ biết chơi bời trác táng thì mới là bất tài vô dụng.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Thưa thầy, con đang làm luận văn thạc sỹ về đề tài: Tư tưởng triết học Phật giáo trong Mi-tiên vấn đáp, được sự giới thiệu của cư sỹ Đàm Liên làm ở thư viện Quán Sứ. Con muốn hỏi thầy về tác giả Pitakabhaya soạn giả của Mi-tiên (hoàn cảnh xuất thân và sự nghiệp của Pitakabhaya). Mong thầy hồi âm sớm cho con.
Con cám ơn thầy đã chỉ dạy cho con. Như vậy khi bị phóng tâm, con chỉ nhìn và quan sát sự sinh khởi của nó phải không thưa thầy? Con kính thầy từ bi chỉ dạy. Con cám ơn thầy.
Xem câu trả lời
Nếu niệm thân thì con chỉ cần biết có phóng tâm khởi lên rồi trở về trực nhận hiện trạng của thân. Còn nếu niệm tâm thì thường khi tâm hướng ra đuổi theo đối tượng của nó nên gọi là phóng tâm, do đó quay tâm về cảm nhận lại chính nó thì phóng tâm sẽ diệt. Vậy niệm tâm là tâm trở về thấy sự sinh diệt của chính nó. Cách hay nhất là con buông cái ta muốn biết muốn được đi thì ngay đó tánh biết sẽ rỗng lặng trong sáng và tự biết rõ thân, thọ, tâm, pháp một cách rõ ràng mà không cần chọn lựa nắm bắt đối tượng nào.