Kính bạch hòa thượng, con có một câu hỏi kính mong hòa thượng từ bi chỉ dạy cho con.
Khi ngồi thiền, nếu con chuyên tâm vào một đối tượng (hơi thở, câu Phật hiệu,…) thì 1 tiếng động bên ngoài (tiếng đóng cửa, tiếng sét,…) sẽ làm con bị giật mình, giật mình nhiều hay ít tùy thuộc vào sự chú tâm vào đối tượng. Nhưng nếu con để tâm hoàn toàn rỗng lặng trong sáng thì thỉnh thoảng con bị rơi vào trạng thái hôn trầm hay bị cuốn theo vọng tưởng.
Vậy con phải làm sao khi bị rơi vào trường hợp như trên?
Con xin hòa thượng chỉ dạy cho con.
Trong trường hợp thứ nhất là do con cố gắng định tâm nên tâm con dính trên đề mục hơi thở hay câu niệm Phât ấy… Giật mình là tâm bị kích động ra khỏi sự bám dính kia. Bình thường khi con chìm trong suy tư, hay tập chú vào một cái gì đó thì cũng có phản ứng y như vậy. Cũng có trường hợp những người chuyên tâm vào một công án đến lúc chín mùi thì bị một sự kiện đột ngột nào đó đánh thức trở về vói thực tại và người ấy liền ngộ. Đó là cách của Thiền Tông. Ngược lại, cũng có người vì vậy mà tẩu hỏa nhập ma!
Trường hợp thứ hai, khi tâm con rỗng lặng trong sáng thì dễ rơi vào giấc ngủ. Điều này có ba cách: Một, đó là giấc ngủ rất tốt, giống như đức Phật khi nằm xuống với tâm rỗng lặng trong sáng thì Ngài liền ngủ giấc ngủ của bậc Thánh. Hai, đó là do cơ thể bị thiếu ngủ nên đây là cơ hội tốt nhất để nó được lập lại quân bình tự nhiên. Ba, đó là tâm rỗng lặng trong sáng chưa đủ nên dễ rơi vào hôn trầm thụy miên. Trong cách 1 và 2 thì khi thức dậy thân tâm rất sáng suốt và thoải mái. Trong cách 3 khi thức dậy thân tâm có ít nhiều mụ mẫm và uể oải.
Trong cả hai trường hợp trên con chỉ cần thận trọng quan sát để thấy ra nguyên nhân thì con sẽ tự biết điều chỉnh dễ dàng thôi. Chưa thấy ra nguyên nhân thì đừng vội xử lý chủ quan là hỏng chuyện đó. Con nên lưu ý là muốn xuất ly một pháp thì phải thấy rõ sự sinh, diệt, vị ngọt và sự nguy hại của nó.
Thưa thầy! Nếu như mỗi người phải tự học ra bài học của riêng mình bài học về hạnh phúc cũng như khổ đau thì những gì đã trải qua trong kiếp quá khứ mà mình không còn nhớ thì giá trị của những bài học đó cũng mất đi hay là như thế nào ạ?
Xem câu trả lời
Tất cả đều mất nhưng cũng chẳng có gì mất cả. Tất cả quá khứ đều mất đi trên hiện tướng nhưng vẫn được sao lưu như những mầm giống trong hiện tại và tương lai. Ví dụ một hạt xoài hiện tại có đủ yếu tính của cây xoài mẹ và khi nó nẩy mầm, đâm chồi, ra lá, ra cành… cho đến khi có hoa có trái thì đó là một tiến trình mà mỗi thời điểm hiện tại của nó là kết quả của tất cả quá khứ, nó không cần phải truy tìm quá khứ vì hiện tại là kết tinh của một chuỗi dài mà nó trải nghiệm trong quá khứ rồi. Quên chỉ là hiện tướng bên ngoài còn sự lưu trử là chuyện vận hành bên trong của pháp. Quên đi để mỗi giây phút đều mới mẻ dù bên trong tinh hoa của quá khứ vẫn ẩn tàng những năng lực sinh động.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
THƯA HÒA THƯỢNG! CÓ MỘT SỐ NGƯỜI CÓ CÁI NHÌN RẤT PHIẾN DIỆN CỤC BỘ, CHỈ CẦN KHÁC TÔN GIÁO, KHÁC SỰ TIN NGƯỠNG MÀ Ở GẦN NHAU THÌ GIỐNG NHƯ BẦU TRỜI THIẾU KHÔNG KHÍ!
VÌ THẾ, CON MUỐN THỈNH HÒA THƯỢNG NẾU THUẬN DUYÊN XIN NGÀI VÌ CHÚNG CON DẠY VỀ CÁI THẤY ĐẠO CỦA CHÚA, CỦA LÃO TỬ, CỦA DỊCH LÝ, CỦA KRISHNAMURTI, CỦA OSHO!
CON XIN TRI ÂN HÒA THƯỢNG!
LỜI THỈNH CẦU CỦA CON CÓ GÌ QUÁ ĐÁNG CON XIN SÁM HỐI HÒA THƯỢNG!
Sai lầm lớn nhất của con người là cố chấp cái nhìn cục bộ của mình. Thực ra chân lý là pháp phổ biến, không dành riêng cho bất cứ ai. Mỗi người giác ngộ chân lý qua tầm nhìn của mình về chính mình và vạn pháp. Người có tầm nhìn lớn nhất là người thông suốt được tất cả tầm nhìn của nhân loại. Như đức Phật thấy được 62 tà kiến của thế gian. Đừng hiểu tà kiến là thấy sai, cái sai không phải ở thấy mà ở cố chấp cục bộ. Ví dụ như những người mù sờ voi, cho con voi là cái chân, cái bụng, cái lưng, cái ngà, cái đuôi, cái vòi, cái tai, con mắt v.v… mỗi người đều đúng nhưng sai là do cố chấp vào cái nhìn cục bộ của mình mà thôi, thực ra con voi là tất cả những phần ấy không thể thiếu phần nào. Nhiều người Phật tử nghe Phật nói 62 tà kiến thì chấp rằng thường – đoạn, hữu biên – vô biên, có – không, khổ – lạc… đều sai. Phật nói 62 tà kiến vì ngoại đạo chấp một chiều mà trở thành phân biệt nhị nguyên, chỉ biết một mà không biết tất cả trong một. Phật có cái nhìn rộng lớn nên thấy nếu ráp 62 tà kiến lại trong một cái nhìn phổ quát thì tất cả đều đúng, trong khi người Phật tử kia cứ bắt chước Phật chê tất cả đều là tà kiến nên lại chấp vào “không” do đó không thể nào có được cái nhìn bất nhị.
Giả sử các tôn giáo khác đều thấp còn Phật giáo là tột đỉnh, thì cũng phải leo qua tôn giáo bậc 1, tôn giáo bậc 2, bậc 3… rồi mới leo lên đến tôn giáo tột đỉnh được. Có thể nói một tôn giáo tột đỉnh là tôn giáo ráp lại các tôn giáo bậc thấp mà có. Cũng như trước khi chứng quả Chánh Đẳng Giác, Phật cũng tu dưới rất nhiều hình thức đạo sĩ ngoại đạo khác nhau trong vô số kiếp. Đó là một quá trình điều chỉnh nhận thức và hành vi mà chủ yếu là phá đi những cố chấp cục bộ để trải nghiệm qua các chiều kích đa diện của pháp giới bao la này. Vì vậy đức Phật được gọi là bậc Minh Hạnh Túc. Sau khi giác ngộ đức Phật chỉ nói lên chân lý mà Ngài đã trải nghiệm và chứng nghiệm một cách toàn diện chứ không đưa ra chủ thuyết riêng của mình, do đó nếu nhìn kỹ chúng ta thấy Phật giáo bao gồm phần cao đẹp nhất của các tôn giáo như vô vi của Lão Tử, hữu vi của Khổng Tử, đức tin của đức Chúa Jesus v.v…
Thực ra các tông phái Phật Giáo Phát Triển về sau cũng chỉ triển khai những phương diện vốn có này trong giáo lý Nguyên Thủy của đức Phật. Các tông phái Phật Giáo Phát Triển tuy triển khai rất mạnh một phương diện nào đó của Đạo Phật nhưng cũng vô tình cục bộ hóa giáo lý uyên nguyên phong phú và bất nhị của bậc Giác Ngộ. Một số ít phương pháp thiền phát triển từ thế kỷ 20 (tất nhiên không phải tất cả) mệnh danh là Thiền Nguyên Thủy đang thịnh hành tại các nước Phật giáo Nam Tông và trên thế giới, tuy cũng đạt được những sở đắc rất hấp dẫn nhưng xét cho cùng thì cũng chỉ phản ánh những kinh nghiệm cục bộ mà thôi.
Những người khác tôn giáo, khác tông phái, khác phương pháp tu tập ngồi lại với nhau thì gây ra tranh luận tự tán hủy tha, chính là biểu hiện tính cố chấp cục bộ của con người, và chính những người này biến tôn giáo hay tông phái vốn cũng đúng và hữu ích trong một phương diện nào đó trở thành phiến diện và cục bộ. Một người thông suốt được tất cả những phương diện nhận thức và tu chứng cục bộ khác nhau này sẽ có một tầm nhìn khoáng đạt vô chấp và biết tôn trọng vị thế của các tôn giáo, tông phái hay pháp môn tu khác mình. Chúng ta vẫn thấy ra và phân tích những cái sai phát sinh do bảo thủ truyền thống kinh điển, cố chấp chủ thuyết hay ý thức hệ mà các tổ chức tôn giáo thêm thắt về sau để giúp mình và người khác trở về nguồn chân lý uyên nguyên bất nhị vốn sẵn có trong trời đất, chứ không thuộc quyền sở hữu của một tôn giáo nào.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Thưa thầy, khi tâm có sự hay biết ghi nhận thực tánh pháp thì dần dần sẽ chuyển thành tuệ giác. Như vậy có phải là tâm chuyển từ dạng này sang dạng khác siêu việt hơn phải không ạ? Con hỏi theo sự hiểu biết giới hạn của con, mong thầy hoan hỷ.
Cụm từ “Hay biết ghi nhận” rất dễ bị hiểu thành nhận thức qua khái niệm chế định tục đế của tưởng tri và thức tri. Khi nhận thức thực tánh chân đế nên dùng từ trực nhận, nhận ra, nhận rõ hay thấy biết trong sáng (không qua khái niệm chế định) của tuệ tri. Như vậy ngay từ đầu thấy biết trong sáng đã là tuệ tri hay tuệ giác rồi còn chuyển thành gì nữa? Thấy biết trong sáng lúc đầu hay tuệ giác hoàn hảo thì cũng đều xuất phát từ tánh biết. Khi tánh biết bị ô nhiễm thì gọi là vọng thức, khi tánh biết trong sáng thì gọi là tuệ tri hay tuệ giác. Trên hiện tượng thì dường như cái biết có chuyển thành, nhưng trên thực tánh thì tánh biết vẫn là tánh biết không có trở thành. Ví như nước đục trở thành nước trong thì tánh nước vẫn là tánh nước, vì vậy không nên hiểu tuệ giác là kết quả hình thành do tích lũy “hay biết ghi nhận”, vì cái gì do tích lũy tạo thành thì đều có sự hư hoại, còn tánh biết vốn không sanh không diệt, không đến không đi, không thường không đoạn, không có cũng không không… thì làm sao chuyển thành gì được!
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Thưa thầy, hàng ngày con thường tụng các bài Kinh như Thỉnh Chư Thiên, Kinh Tam Bảo, Kinh Từ Bi. Không biết trong Thư viện thầy còn Kinh nào khác không, con muốn thỉnh để mỗi buổi sáng con trì tụng. Ba bài Kinh trên con đã thuộc, đã lĩnh hội và thấy tâm được yên vui. Hôm nào khỏe con xin ghé thăm thầy. Con chúc thầy an lạc.
Xem câu trả lời
Con nên đến phòng Phát Hành chùa Bửu Long để thỉnh thêm kinh về đọc.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Thưa Thầy, mong Thầy dạy thêm cho con hiểu 4 vấn đề sau đây ạ:
1. Thầy có thể giải thích rõ hơn cho con và có thể cho con ví dụ để hiểu rõ hơn quan điểm “đắm chìm trong hiện tại” không ạ?
2. Con muốn thực hành theo pháp môn “thiền tuệ” của Thầy thì con nên đọc sách nào để có nền tảng căn bản trước thưa Thầy?
3. Nếu mình thấy một điều gì đó sai mà mình mặc nhiên “tùy duyên thuận pháp vô ngã vị tha” thì mình có thể gọi là sai gấp đôi không Thầy?
4. Nếu mình mãi Thận trọng – Chú tâm – Quan sát thì có khi nào vô tình mình đưa vào một nguyên tắc thực hành nào đó và mình bị dích mắt vào nguyên tắc này không Thầy?
Con cảm ơn Thầy ạ.
Xem câu trả lời
Con dường như không đọc những câu hỏi đáp trước nên hỏi lại những điều thầy đã nói rất nhiều lần rồi. Con chịu khó đọc đi chứ hiểu như vậy thì sai lạc quá. Câu “tùy duyên thuận pháp vô ngã vị tha” thầy mới giải đáp cho con cách đây ít hôm thôi mà con cũng không đọc kỹ để tự ý diễn dịch thành mặc nhiên chấp nhận điều sai quấy thì học đạo quá hời hợt rồi! Những chuyện bình thường như thế con không chịu nghiên cứu chiêm nghiệm cặn kẽ để tự giải nghi mà cứ ỷ lại vào thầy thì dù thầy có nói ngàn lần con cũng chỉ góp nhặt kiến thức của người khác chứ làm sao khai mở được tri kiến chân thật nơi chính mình? Chịu khó đi con, ngày xưa Huệ Khả phải quỳ trong tuyết suốt đêm rồi tự chặt tay để tỏ lòng thành học đạo thì Tổ Đạt-ma mới nói cho vài lời khai ngộ đó con.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Con kính đảnh lễ Thầy.
Bạch Thầy, con thích đi tu, nhưng người thân và bạn bè con nói là không cần đi tu làm gì, lấy vợ lập gia đình rồi sau này làm phước, đi chùa, bố thí… thì cũng là tu tốt cả. Con nhìn thấy việc lập gia đình là một cái nghiệp phải lo, và là một chướng ngại trên con đường tu hành của mình. Như con quan sát thấy, nói vậy thì dễ lắm nhưng thực tế thì hoàn toàn khác. Khi yêu nhau thì hứa hẹn sẽ hỗ trợ nhau tu hành đủ thứ… và thực tế khi lập gia đình rồi người ta phải sống với nhiều thứ phải lo. Giả sử như cuộc sống mình êm đềm thì điều này có thể thực hiện được, nhưng nếu cuộc sống khó khăn thì việc mà toàn tâm toàn lực cho việc tu là rất khó, rồi còn dính mắc vào con cái… Con gặp một số người bây giờ ân hận nói với con biết ngày xưa đi tu là tốt rồi, vì bây giờ ràng buộc nhiều thứ không thể tu được.
Con hiểu rằng tu là chính trong đời sống của mình, Tu không phải là trốn tránh sự đời. Con nghĩ mình nên vào chùa thì sẽ có nhiều điều kiện hơn phải không Thầy, nhưng điều quan trọng là chọn một môi trường tu nghiêm túc. Ở chùa mình được Thầy chỉ dạy, được sống trong đạo pháp, được giúp ít cho chúng sanh nhiều điều khác nữa, nếu học hành tốt nữa thì sẽ giúp rất nhiều cho đạo… và sự ràng buộc của mình cũng sẽ không còn nhiều với gia đình. Đôi lúc, mình tu tinh tấn thì có thể còn trợ duyên rất nhiều cho gia đình nữa.
Quan điểm của con như vậy có khách quan không Thầy. Con mong Thầy chỉ dạy.
Con thấy như thế nào đúng thì cứ làm. Khi con thích điều gì thì nó là động lực thúc đẩy con làm điều đó, và khi làm điều đó con có dịp học ra bài học của mình trong hoàn cảnh mà con chọn lựa. Chọn đúng hay sai tùy thuộc vào mức độ nhận thức sự việc của con, nhưng điều đó không quan trọng bằng qua hoàn cảnh chọn lựa đó con có học ra được điều gì cho sự giác ngộ giải thoát hay không.
Có người chọn lập gia đình làm lẽ sống rồi nhờ bị đau khổ, ràng buộc mới thấy ra sự thật. Có người chọn xuất gia làm lý tưởng nhưng khi vào tu mới thấy ra không phải như mình nghĩ rồi rơi vào tình trạng tiến thối lưỡng nan. Do đó chọn lựa đúng sai khó mà biết trước, có trải qua thực tế mới biết thực hư. Đường đời vạn nẻo, dù chọn nẻo nào cũng phải học cho ra sự thật thì không cần phân vân do dự làm gi, tốt nhất là chuẩn bị trầm tĩnh sáng suốt mà học bài học mới cho thông suốt. Có lẽ phân vân là do hiểu chưa đúng chữ tu chữ học ấy mà thôi!
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Thầy ơi, hôm nay con rất giận một người bạn mà trước đây con rất quý mến chỉ vì người đó bảo con: “Đừng đầu độc tôi bằng đạo Phật!” khi con bảo có quyển sách rất hay con muốn tặng họ. Họ bảo rằng: “Đạo Phật đi ngược lại với cuộc sống. Thấy người ta giết nhau không cứu mà lại niệm Mô Phật. Rồi lôi kéo, đưa ra nhiều điều cấm kị làm con người ta không còn tự do…” Trong lòng con bỗng thấy nghẹn ngào khi họ hiểu sai về Đạo Phật như vậy. Con rất giận và nói rằng: “Bạn không nên nói như vậy khi bạn không hiểu.” Câu chuyện dừng lại sau mấy câu tranh cãi nhưng không hiểu sao đến bây giờ con vẫn thấy ấm ức trong lòng mình. Thậm chí con không còn có ý muốn gặp lại họ nữa.
Trong đời thường người bạn của con là một Tiến sĩ học hành nghiêm chỉnh, rất thích tranh cãi và lý luận. Trước khi con học đạo, con thấy con hợp với họ trong trò chuyện, chia sẻ và rất có nhu cầu được trò chuyện và chia sẻ. Thậm chí họ là bậc thầy của con trong kiến thức thế gian. Nhưng sau khi con học đạo, con thấy chẳng còn có thể chia sẻ. Những điều trước đây con thấy hay ho, thú vị, sâu sắc, thông minh thì giờ con không thấy vậy nữa. Nói chung là khó để ngồi cùng nhau chuyện trò như trước do vướng vào những quan niệm rất khác nhau. Từ khi học đạo con đã từ bỏ được rất nhiều tai họa, gia đình con hạnh phúc hơn rất nhiều do được bảo vệ bởi những giới luật mà con có ý thức gìn giữ. Nhưng lại có vấn đề trục trặc với những người bạn xưa hay một số người xung quanh. Thật ra, con thấy mình vẫn còn tham, sân, si khi mong muốn “giá như bạn mình cũng tu như mình, nhiều người khác cũng đọc sách, cũng tu như mình thì có phải hay không?” Đó mới là vấn đề mà hiện nay con mắc đang phải.
Một người sống theo Đạo Phật con thấy không giống như những người khác. Có ai đó nói, tu là bơi ngược dòng, phải vậy không, thưa thầy?
Đúng. Tu là bơi ngược dòng đời nhưng lại thuận theo dòng pháp. Dòng pháp là nguyên lý chân thực của vạn pháp, còn dòng đời là những quy ước chủ quan của con người. Dòng đời tối đa lắm là thiện là phước thôi chứ không thể giác ngộ giải thoát được, cho nên phải sống thuận theo dòng pháp nữa mới thoát khỏi phiền não trầm luân. Cái khó của người tu chính là sống trong đời, phải tùy theo hoàn cảnh duyên báo của mình (tùy duyên), mà vẫn sống đúng theo nguyên lý của vạn pháp (thuận pháp).
Tất nhiên một người đã thấy ra đạo lý thì sẽ không sống theo quan niệm sai lầm của những người buông lung phóng dật, tuy nhiên con vẫn phải tôn trọng duyên nghiệp của họ vì họ còn phải chịu lặn hụp trong dòng đời để một ngày kia bừng tỉnh rồi cũng thấy ra. Cái sai của người biết đạo là thường muốn thuyết phục người khác theo đạo một cách quá nhiệt tình khiến cho không ít người chưa hợp căn cơ hay chưa đủ duyên pháp có phản ứng đối nghịch. Con nên tùy người mà chia sẻ thì tốt hơn. Nên thông cảm với những người chưa thấy ra chánh pháp. Người trí biết hòa với dòng đời nhưng chỉ đồng với dòng pháp mà thôi, đó chính là “Phật pháp bất ly thế gian giác” vậy.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Kính thưa Sư, tâm không sinh diệt có phải là tánh biết rỗng lặng trong sáng không? Vì do phân biệt nên mới có tâm sinh diệt và tâm không sinh diệt phải không ạ? Con kính cám ơn Sư.
Xem câu trả lời
Phải lắm. Cái gì sinh diệt thì cứ sinh diệt, cái gì không sinh diệt thì cứ không sanh diệt, còn tánh biết đã rỗng lặng trong sáng thì thấy hết mà chẳng bận tâm phân biệt mấy chuyện đó nữa, phải không con?