Hỏi Đáp

Thực ra khi con thấu triệt và chuyển hóa được những xung đột bên trong thì những xung đột do mục tiêu bên ngoài đem lại không còn là vấn đề nữa. Đời sống xã hội luôn có hai mặt như thăng – trầm, được – mất, hơn – thua, vui khổ… Mục tiêu của sự biểu hiện sinh khắc của hai mặt âm – dương giữa cuộc đời này chính là để cho con người có cái nhìn toàn diện (bất nhị) hầu giác ngộ ra bản chất của mình và cuộc sống, chứ không phải chọn mặt này bỏ mặt kia để rơi vào cái nhìn phiến diện, cục bộ và một chiều (nhị nguyên).

Hạnh phúc không đạt được khi loại bỏ một mặt để giữ lấy mặt kia hoặc loại bỏ cả hai, mà là vượt lên cả hai mặt ấy. “Vượt lên” cũng đồng nghĩa với ở giữa (trung) hai mặt mà vẫn sống ung dung tự tại không lấy bỏ, không chấp trước, không bị ràng buộc trong đối đãi nhị biên. Xã hội là tập hợp bởi những cá nhân vì vậy chỉ khi mọi cá nhân đều giác ngộ thì xã hội mới có thể an bình thực sự. Nhưng đó chỉ là một giả thuyết, do đó ý tưởng xã hội lý tưởng của con hầu như chỉ có trong những chuyện “Liêu Trai” chứ chưa bao giờ hiện thực. 

Khi con khởi lên một ý tưởng thì đã hình thành nhị nguyên rồi (Nhất niệm khởi thiện ác dĩ phân), mà nhị nguyên tất mời gọi sự đối nghịch, nghĩa là tất yếu phải có ít nhất là một ý tướng đối kháng lại. Ví dụ như một  người sẽ nói rằng: “Liệu một xã hội thuận chiều như vậy thì sẽ chỉ có sinh không có khắc, làm sao có sự tiến hóa được”. Thế là cuộc đời lại nảy sinh ra hai phía đối địch! Và rồi mọi việc vẫn y như cũ. Đức Phật nói: “Tâm bình thế giới bình”. Nếu con chưa thực sự thấy thế giới đang an bình như nó là, thì hiện thực của cuộc sống đang giúp con học ra sự an bình trong thái độ sống của chính con đó.