Hỏi Đáp

Cái biết mà con nói đúng là thuộc tưởng tri (sañjànàti) và thức tri (vijànàti), nhưng không hẳn là vọng tưởng. Tưởng tri là cái biết qua khái niệm và thức tri là cái biết qua kiến thức, cả hai thuộc hoạt động của lý trí và thuộc về pháp chế định tục đế. Nếu tưởng tri và thức tri dựa trên khái niệm và kiến thức sai lạc thì mới gọi là vọng tưởng. Nhưng nếu được trí tuệ soi sáng thì vẫn đúng tốt. Tuy nhiên 2 loại biết này không thể thấy được thực tánh chân đế. Tuy cái biết của con có thể phân biệt rõ ràng nhưng đó là rõ ràng của pháp chế định tục đế mà thôi.

Tuệ tri (pajànàti) mới thấy được thực tánh chân đế. Đó là thấy biết của tâm (tánh biết) rỗng lặng trong sáng và hồn nhiên, chỉ thấy biết trực tiếp bản chất của pháp chứ không phân biệt qua khái niệm, kiến thức hay kinh nghiệm của lý trí. Con đã thấy qua kiến thức và kinh nghiệm nên chưa đủ tĩnh lặng trong sáng để thấy được thực tánh pháp như tuệ tri. Khi tâm con hoàn toàn rỗng lặng trong sáng thì con chỉ thấy biết pháp như nó là mà không phân biệt theo khái niệm chế định của tục đế.

Cái đó thì tùy con. Nếu con thấy việc quản lý giúp con trải nghiệm những vấn đề khó khăn hơn để học ra bài học phong phú hơn về chính mình và cuộc sống, đồng thời có thể thực hiện được hành động vô ngã vị tha thì con nên làm quản lý. Việc quản lý đương nhiên khó khăn hơn việc gia đình nhưng nó cũng giúp con phát huy được những khả năng cao quý tiềm ẩn trong con, nếu con không xem đó là con đường thăng tiến trong danh lợi cũng không lẩn tránh nó vì cầu an.

Nhưng nếu con phát hiện ra trong việc quản lý có những vấn đề tiêu cực và không thiết thực, không giúp ai cũng không giải quyết được điều gì, thì lúc đó con mới nên rút lui không để dính vào thị phi, danh lợi hay sự tranh giành vô ích nữa. Sở dĩ con mệt mỏi, không thoải mái, có thể là vì con phân vân do dự khi phải chọn lựa giữa gia đình và công việc. Nhưng nếu con thấy ra ý nghĩa đích thực của cuộc sống thì sự chọn lựa không còn quan trọng nữa, vì vấn đề không phải là chọn gì mà là học ra được gì trong điều mình chọn.

Để bất cứ hình tượng nào của bậc đáng tôn kính ở chỗ trang trọng với lòng tôn kính tri ân là được, dù trên bàn thờ hay trong phòng ngủ. Nếu để trên bàn thờ cho có lệ nhưng không có lòng tôn kính thì tốt hơn để trong phòng ngủ với sự kính yêu để luôn nhắc nhở mình nên hướng đến chân mỹ thiện.

Hình tượng được tô vẽ hoặc nắn ra theo trí tưởng tượng của con người chỉ biểu trưng cho một nhân vật lịch sử hoặc huyền thoại do con người đặt tên để tôn thờ, cầu nguyện, ghi nhớ ân đức hoặc để noi gương thánh thiện… chứ đó không phải là nhân vật thật, vì vậy chính lòng tôn kính và sự hướng thiện tùy theo đức tin và trí tuệ của con người mới là chính yếu.