Hỏi Đáp

Khi con thư giãn buông xả, thảnh thơi vô sự thì tâm rỗng lặng trong sáng. Lúc đó một trong hai sự kiện sẽ xảy ra nếu không rơi vào hôn trầm thụy miên:

– Một là yếu tố rỗng lặng mạnh hơn với những yếu tố hỷ, lạc, định, xả thì đó là tâm thuộc thiền định.

– Hai là yếu tố trong sáng mạnh hơn với những yếu tố tinh tấn, chánh niệm, tỉnh giác thì đó là tâm thuộc thiền tuệ.

Nói là hai nhưng thật ra chỉ là một bên yếu tố định nhiều hơn và bên kia yếu tố tuệ nhiều hơn mà thôi. Trong pháp hành này không chủ tâm hành thiền định hay thiền tuệ riêng như các pháp hành tách rời thiền định với thiền tuệ, mà chỉ thấy tâm đang định hay tuệ mà thôi.

Nếu tâm con lúc đó chỉ thấy rỗng lặng với những yếu tố hỷ, lạc, định, xả chứ không quan tâm đến bất kỳ điều gì khác thì đó là tâm thiền định. Nếu khi tâm con trở về trọn vẹn trong sáng (tỉnh giác) với thực tại thân-thọ-tâm-pháp một cách rõ ràng minh bạch, không còn khởi ý niệm (khái niệm chế định) nào thì đó là tâm thiền tuệ. Dù con đang có yếu tố định mạnh hơn thì vẫn tốt vì đó là định vô vi, vô ngã, chứ không phải định hữu vi do bản ngã cố gắng tạo nên. Định này rất dễ dàng, tự nhiên, vô tâm (vô tác) nên đó là chánh định, chỉ hỗ trợ chứ không trở ngại cho trí tuệ như định được nêu ra trong 10 chứng ngại của thiền tuệ. Con đã hành đúng theo hướng dẫn và có kết quả rất tốt. Có biến chuyển gì mới cứ cho thầy hay.