Hỏi Đáp

Tự thấy, nghe và hỏi đều là những yếu tố cần thiết bổ túc cho nhau trong việc học đạo và sống đạo. Tự thấy mà không nghe, không hỏi thì vẫn có thể rơi vào kinh nghiệm cá nhân vì vậy hầu hết hành giả khi tự chứng đều cần được đức Phật, một bậc Thánh hoặc một vị thiền sư xác nhận lại. Vậy khi cần con nên tham vấn để khỏi rơi vào kinh nghiệm chủ quan.  

Thấy biết như thực thì không có bản ngã, có bản ngã thì không thấy biết như thực. Việc này thì con phải tự phát hiện thôi chứ không ai thấy giùm con được. Trong câu vừa nói có chữ ai, chữ con nhưng đó là những đại từ để tạm thời phân biệt giữa cá thể này và cá thể khác chứ không phải bản ngã. Thí dụ con là một cá thể, thầy là một cá thể nhưng khi con có ảo tưởng tự cho con là thế này hoặc thầy tự dán nhãn cho thầy là thế kia v.v… thì đó mới là bản ngã.

Giận xuất phát từ bản ngã nhưng trạng thái giận đang diễn ra lại là vô ngã. Chính cái ngã ảo tưởng cho rằng “Tôi giận” hoặc “Cơn giận của tôi” hoặc “Giận đang ở trong tâm tôi”… thì những ý nghĩ đó che mờ trạng thái của cơn giận đang diễn ra vì vậy không thể thấy biết như thực. Nhưng nếu trong thấy chỉ thấy, trong biết chỉ biết thì tánh thấy biết đó không có bản ngã nên có thể thấy biết như thực. Cứ để tâm quan sát tự nhiên thì ngã hay không sẽ rõ thôi con.

Không thể nào đối trị được trạng thái ưu phiền trừ phi con không còn thương ghét nữa. Ưu phiền là quả, thương ghét là nhân. Quả là trạng thái, nhân là thái độ. Muốn đối trị trạng thái ưu phiền chỉ làm tăng thêm thái độ ưa ghét, vì vậy ý muốn đó chính là thái độ sai lầm. Thái độ nhận thức sai lầm đó là vô minh; vô minh sinh ra thái độ phản ứng sai lầm đó là ái dục biểu hiện qua hành động thương ghét. Vậy vô minh là gốc, ái dục là cành nhánh, còn ưu phiền chỉ là ngọn mà thôi. Đối trị ưu phiền chỉ như chữa bệnh ngoài da, không thể trừ tận gốc. Vô minh là gốc mà vô minh là không thấy ra sự thật, vậy con chỉ cần thấy rõ sự thật của ưu phiền, của thương ghét thì hết vô minh, mà hết vô minh thì hết ái dục, hết ái dục thì hết ưu phiền chứ con không cần đối trị nó một cách chủ quan như con mong muốn.