Hỏi Đáp

Thấy tánh tức thấy được thực tánh chân đế của pháp. Thực tánh chân đế có hai: Một là Tánh đế, như thấy sân đúng với thực tánh của nó hoặc thay vì cho là “Ta” biết thì thấy đó chỉ là tánh biết, cho là thân của “Ta” thì thấy đó chỉ là tứ đại giả hợp. Hai là Thánh đế, như thấy tâm hoàn toàn rỗng lặng trong sáng không còn tham sân si hay thấy Niết-bàn.

Người đã thấy tánh thì không còn chấp tướng chế định, không còn nghi ngờ về pháp chân đế và tục đế, và không còn cho rằng hoạt động của thân tâm là bản ngã nữa, do dó họ ít tham, sân, si và nhất là ít chấp  vào quan niệm hay định kiến, không quá nặng nề về đúng sai thiện ác mặc dù thấy biết rất rõ bản chất của mỗi pháp.  

1) Kiến thức tục đế không có hại mà chỉ hại khi chấp trước vào nó. Kiến thức tục đế có hai loại: Một là kiến thức đúng tốt và hữu dụng, thí dụ những kiến thức chuyên môn cần thiết, như kiến thức y học, tin học v.v… có thể đem lại lợi ích cho nhiều người. Hai là kiến thức xấu ác và vô dụng, thí dụ như những kiến thức phù phiếm chỉ để tranh luận hơn thua, thuộc loại kiến chấp, thuần lý trí, không thiết thực v.v… Đây mói là loại kiến thức trói buộc và đem lại đau khổ.

2) Đời và đạo thì cũng là cuộc sống, bản chất của cuộc sống thì vẫn giống nhau, nếu có khác thì chỉ khác ở thái độ sống. Cũng trong cuộc sống với hoàn cảnh như nhau nhưng thái độ nhận thức và hành vi của người “đời” thì đem lại khổ đau ràng buộc, còn thái độ nhận thức và hành vi của người “đạo” thì thanh tịnh giải thoát vậy thôi. Như vậy đời và đạo tuy có cái chung cái riêng, nhưng vẫn bổ túc cho nhau chứ đâu có gì trái nghịch.

3) Bàn chất của tánh biết là trong sáng nên nó là căn bản trí hay vô sư trí, chứ không phải không có trí tuệ, nhưng nó chỉ mới hoàn hảo nơi tự tánh chứ chưa hoàn hảo trong tướng dụng, nên một đứa bé tuy bẩm chất thông minh nhưng vẫn phải trải nghiệm, chiêm nghiệm cuộc sống mới phát huy được tướng dụng của nó, đó là hậu đắc trí. Khi tánh tướng thể dụng của tánh biết đã hoàn hảo mới thực sự hoàn toàn giác ngộ. Do đó tánh thì có thể đốn ngộ nhưng sự thì phải tiệm tu mới toàn giác được.