Hỏi Đáp

Thực ra, phải nói là không chỉ một vài điểm trong một số bài kinh đã được dịch ra tiếng Việt mà toàn bộ Tam Tạng Pāli đã được Việt Dịch đều cần được xem xét lại kỹ lưỡng để hiệu đính, hay ít nhất cũng phải thật cẩn thận khi đọc, vì chắc chắn là còn sai sót rất nhiều. Việc dịch thuật của Hòa Thượng Minh Châu (Tạng Kinh), Hòa Thượng Tịnh Sự (Tạng Luận) và Thượng Tọa Giác Giới, Thượng Tọa Chánh Thân (Tạng Luật) thật đáng trân quý và tri ân, vì chư vị đã có công giúp giới thiệu cho người Việt biết đến những lời dạy nguyên thủy nhất của đức Phật, và có cơ sở để đối chiếu với những Kinh Luận của các Tông Phái phát triển về sau. Nhưng chắc chắn không có bản dịch nào có thể hoàn hảo được.

Ngay cả trong đại hội kết tập Tam Tạng đầu tiên, các bậc Thánh lão thành đã chính tai nghe Phật thuyết cũng chưa hẳn đã ghi lại những lời Phật dạy đúng nguyên văn 100%, vì còn qua trí nhớ, qua ngôn ngữ biểu đạt, qua cách hệ thống hóa, qua những công thức mẫu hóa một pháp thoại… đã không còn nguyên vẹn lời nói mộc mạc và cách nói tự nhiên của đức Phật mà chủ yếu là chỉ thẳng vào sự thật ngay đó hơn là chủ ý dụng ngôn lập thuyết. Huống chi ngày nay, đã trải qua hơn 2500 năm, tiếng Pāli đã thành cổ ngữ, khó có ai thông thạo được như người xưa, lại phải đối chiếu qua ngôn ngữ khác như Anh, Hán, Thái, Miến v.v… mà dịch thì khó có một bản dịch tiếng Việt trung thực và chính xác được.

Chúng ta vẫn phải tôn trọng bản quyền dịch thuật của các ngài, nhưng khi nghiên cứu hay thuyết giảng một pháp thoại nào đều cần phải thận trọng xem xét lại thật chu đáo – như đức Phật đã dạy trong Kinh Kalama – để không phạm phải sai lầm oan cho Phật Pháp. Tuy nhiên điều này lại còn phụ thuộc vào sự tu chứng hơn là chỉ y cứ vào ngôn từ. Khi một người đã thấy Sự Thật thì sẽ phát hiện được ngay chỗ sai trong ngôn ngữ chú giải và dịch thuật. Từ điển Phật Học ngày nay cũng sai lầm trầm trọng, vì những người làm từ điển chỉ thi công sắp xếp chữ nghĩa hơn là thực chứng nội dung của những câu chữ đó. Đành phải chịu “tam sao thất bản” thôi, và muốn đúng thì chỉ còn con đường duy nhất là phải thực chứng những gì đức Phật đã khai thị. 

Đạo vốn là như vậy

Xưa nay chẳng đến đi

Mở mắt ra liền thấy

Tìm kiếm để làm chi?

Đó là chuyện bình thường trong thiền định không có gì đáng ngại. Tuy nhiên nếu muốn tập thiền định thì bạn ấy nên có một vị thầy hướng dẫn biết rõ mọi diễn biến trong thiền định để khi bạn ấy có vấn để khả nghi thì có thầy giải nghi ngay mới được, vì thiền định rất dễ lạc.