Hỏi Đáp

Thầy có lần thuyết giảng cũng đã nói tương tự như con, và trong hỏi đáp thầy cũng đã lấy một vài ví dụ điển hình như vậy. Nhưng thường thì thầy chỉ nói lên nguyên lý thôi còn về ứng sự thế nào thì để cho mọi người tự vận dụng thì mới hiểu ra vấn đề của mình hơn rõ ràng hợn. Nói chung đối với những vấn đề tương tự như thế thì nên xử lý cách nào thể hiện được lòng từ bị, không hoặc ít hại mình hại vật nhất mới tốt. Người có lòng tôn trọng, thương yêu loài vật, cho chúng ăn uống tử tế thì chúng sẽ không bao giờ phá. Chúng cũng kiếm sống như mình: sâu bọ ăn hoa quả, mùa màng của mình, mối mọt ăn giấy, gỗ của mình v.v… đều vì sự sống – vì đức hiếu sinh – không khác loài người.

Chúng ta khôn ngoan hơn loài vật nhưng lại tìm cách hủy diệt chúng để tranh giành sự sống, nếu công bằng mà nói thì đó là hành động nhỏ nhen đê tiện của loài tự xưng là “tối linh ư vạn vật”. Lẽ ra chúng ta khôn hơn thì nên bảo vệ chúng mới xứng đáng là loài có nhân tính, biết thương yêu và tôn trọng sự sống. Còn chúng ta thì lại áp dụng luật rừng “Lý của kẻ mạnh luôn luôn thắng” để xử ép muôn loài! Chẳng lẽ loài người thông minh như vậy lại là “tối khinh ư vạn vật”? Cũng không hẳn như vậy, thầy thấy hiện nay loài người tiến bộ và đạo đức ở nhiều nước trên thế giới đã có luật tôn trong thú vật, như ở Úc chẳng hạn, đó là điều đáng phấn khởi và hô hào.

Cảm ơn con đã tư vấn để giúp bạn ấy có thể xử lý mối mà ít làm tổn hại cho mối nhất. Vì cái lợi của mình mà hại mối là bất công, và vô tình làm mất quân bình sinh thái. Trong thiên nhiên chính mối là những công nhân cần cù nhất giúp phân hủy những phế liệu của cây cỏ và tái biến thành phân hữu cơ để nuôi dưỡng cây cỏ trở lại. Chúng ta chỉ nên ngăn ngừa mối hại đến những vật dụng của chúng ta hơn là diệt mối.

Trong kinh Tứ Niệm Xứ đức Phật dạy khi nội tâm có si biết nội tâm có si, nghĩa là biết tâm si sinh, biết tâm si diệt, do đó mà có tuệ thấy sinh diệt, nếu đợi khi tâm si diệt rồi thì tâm khác sinh sau làm sao còn biết tâm si có sinh có diệt? Và nếu tâm khác sinh sau có biết thì cũng chỉ nhớ lại tâm quá khứ thôi, như vậy sao đức Phật lại dạy “Quá khứ không truy tìm… chỉ có pháp hiện tại, tuệ quán chính là đây”? Hơn nữa tâm này biết tâm kia tức thuộc  về ý thức nên chỉ là thức tri chứ làm sao gọi là tuệ tri được. Thức tri dù tương ưng với trí cũng chỉ là thế trí chứ không phải là tuệ tri. Tuệ tri chỉ xuất phát từ tánh biết vốn chiếu sáng nên đức Phật gọi là “tâm này vốn chói sáng” (pabhassaram’idam cittam). Điều này càng rõ hơn trong niệm Pháp: Vị ấy tuệ tri kiết sử sinh, tuệ tri kiết sử diệt và còn sinh lại, tuệ tri kiết sử diệt và không còn sinh lại nữa v.v… Tóm lại, hành giả phải niệm bằng tuệ tri của tánh biết mới thấy được thực tánh chân đế, còn nếu chỉ niệm với thức tri thì cũng chỉ thấy khái niệm tục đế mà thôi.