Các câu hỏi liên quan đến chủ đề: vô thường

Question 1

Ngày gửi: 16-10-2014

Câu hỏi:

Thưa Sư, xin Sư dạy bảo giùm, khi tâm thấy “không còn một vật” thì phải làm gì nữa ạ? Con cảm ơn Sư!

Các chủ đề liên quan:

Answer

Đã thấy “không còn một vật” tức vô ngã rồi thì còn có ai đâu mà làm gì nữa? Chuyện đó để pháp lo, con lo làm gì? Vậy là vẫn còn “một vật” muốn làm đó nghe!

Question 2

Ngày gửi: 10-04-2014

Câu hỏi:

Kính bạch Thầy, Hôm rồi ở Chùa Linh Thông khi giảng về Ngã / Vô Ngã, Thầy có nói đại ý “[…] về mặt nào đó bản ngã cũng có giúp ích trong tu học…”. Qua phần trả lời của Thầy hôm 8/4 cho một Phật Tử trên mục hỏi-đáp, con hiểu sự giúp ích đó là thế này có đúng không ạ: “Vì bản ngã dù biến hóa cách nào cũng đều hiện tướng” nên tánh biết mới nhận diện ra bản ngã. Hay nói cách khác, bản ngã đóng một vai trong “trò chơi” giác ngộ để giúp người tu phát huy khả năng trong sáng của tánh biết mà đức Phật gọi là pabhassara citta. Nếu con hiểu chưa đúng thì Thầy giải thích thêm cho con với ạ. Con tri ân Thầy.

Các chủ đề liên quan:

khổ & vô ngã | vô thường | bản ngã & đại ngã | vô ngã

Xem câu trả lời

Answer

Đúng vậy con, ai cũng nghĩ bản ngã là kẻ thù của tánh biết, vì trong “trò chơi” giác ngộ nó quả thực là đối thủ đáng gờm, nó không những đầy mánh khóe lừa gạt và biến hóa khôn lường mà còn muốn chiếm ngôi tánh biết nữa! Nó chơi rất nhập vai trong ý đồ muốn trở thành vĩ đại (đại ngã). Khi bản ngã tiếm ngôi thì cuộc chơi ở trong tình trạng Khổ Đế Tập Đế của sinh tử Luân Hồi.

Nhưng bản ngã càng đưa ra bao nhiêu chiêu thức tinh xảo thì càng giúp tánh biết giác ngộ vi tế bấy nhiêu. Nên nói cho cùng dù bản ngã lắm lúc chiếm được ngôi độc tôn và trở thành đại ngã nhưng kết thúc trò chơi, với pabhassara citta, bao giờ tánh biết cũng hóa giải được mọi hiện tướng của bản ngã, khi đó cuộc chơi ở trong tình trạng Đạo đế Diệt Đế hay giải thoát Niết-bàn.

Cuối cùng mới hiểu ra ý nghĩa trò chơi của mỗi người sinh ra trong cuộc đời là: Tính biết ban đầu vô sư trí cần có bản ngã lăng xăng đưa đường dẫn lối như vậy để khám phá ra thể tướng dụng của các pháp mà hoàn thành tính biết cuối cùng hậu đắc trí, nên trong trò chơi giác ngộ này người ta nói phiền não tức bồ-đề không phải là không có lý.

Question 3

Ngày gửi: 19-03-2014

Câu hỏi:

Bạch thầy, xin Thầy khai thị giúp con: Theo lời Phật dạy thì vạn pháp là vô thường và lâu nay con cũng hiểu là như vậy. Nhưng gần đây có người bạn (không phải là Phật tử) nói với con rằng lời Phật dạy “vạn pháp là vô thường” là thường còn. Điều này được hiểu như thế nào? Con cảm thấy rất bối rối, kính mong thầy từ bi giải nghi giúp con. Con xin thành tâm đảnh lễ Thầy.

Các chủ đề liên quan:

khổ & vô ngã | vô thường

Xem câu trả lời

Answer

Nếu vạn pháp ám chỉ những pháp hữu vi thì đúng là vô thường, và nếu vô thường là quy luật tất nhiên thì nó sẽ không biến đổi, nghĩa là chân lý đó thường tồn, bất di bất dịch. Cho nên người xưa mới nói “vô thường thị thường”.

Question 4

Ngày gửi: 08-12-2013

Câu hỏi:

Kính thưa Thầy, xin Thầy hoan hỷ cho con hỏi. Con đọc trong quyển “Thực tại hiện tiền”, chương 2 thầy có viết: “Vậy vô ngã là gì? Anh ta trả lời: vô ngã là không có gì là ta, không có gì là tôi cả. Ta, tôi, đã không có thì làm gì có cái gọi là xe của tôi, nhà của tôi! Nghe nói thế là tôi biết anh ta trật rồi… Vô ngã là vô ngã, còn cái nhà của tôi vẫn là cái nhà của tôi, nó có liên hệ gì với nhau đâu?…” Con không hiểu rõ chỗ này “Vô ngã là vô ngã, còn cái nhà của tôi vẫn là cái nhà của tôi” Kính xin thầy soi sáng thêm cho con, thành thật cám ơn Thầy.

Các chủ đề liên quan:

vô thường | chân đế & tục đế | khổ & vô ngã

Xem câu trả lời

Answer

Đối với tục đế thì cái nhà của tôi hay của anh vẫn chỉ là khái niệm chế định có thể chấp nhận được một cách tương đối (có như vậy thì người ta mới mua bán nhà được chứ!), nhưng đối với chân đế thì cái gọi là “nhà” vẫn vô ngã. Cái ta, tôi, của ta, của tôi chỉ là chủ cách hay sở hữu cách trong ngôn ngữ chế định thôi, dù có nói mỗi ngày chữ tôi ấy ngàn lần thì nó vẫn vô ngã. Nhưng khi người đã chấp ngã thì dù cả ngày lặng yên trong thiền định, không nghĩ, không nói tới chữ ta chữ tôi thì cái ngã vẫn lớn dần. Do đó, nói ta, tôi với chấp ngã là hai việc khác nhau. Để dễ hiểu thầy chia ra bốn trường hợp:
1) Nói tôi và cũng chấp ngã.
2) Nói tôi nhưng không chấp ngã.
3) Không nói tôi nhưng chấp ngã.
4) Không nói tôi cũng không chấp ngã.
Vậy chủ yếu là thấy ra vô ngã thật sự chứ không phải là nói sáo ngữ hay chỉ tránh dùng từ ngã thôi là được đâu.

Question 5

Ngày gửi: 08-12-2013

Câu hỏi:

Kính thưa Thầy, con rất hoan hỷ Thầy làm cái website cho Phật tử hỏi đáp từ mọi nơi. Con được rất nhiều lợi lạc qua sự giảng dạy trực tiếp và tùy duyên của Thầy. Con cám ơn Thầy rất nhiều. Vừa rồi con có đọc câu hỏi của một đạo hữu hỏi về vô ngã, con có thể hiểu như thế này không, nếu có sai xin Thầy chỉnh lại cho con biết. Vô ngã là những gì mình không làm chủ được, thí dụ như cái bệnh, cái đau, cái già nó có thể đến bất cứ lúc nào ngoài ý muốn của mình. Con hiểu thêm một nghĩa nữa, là tự nó không thành lập được một mình, ví dụ như cái nhà cần phải có đất, nước, xi-măng, gỗ, ngói,… tức là phải gồm nhiều yếu tố hợp lại mới thành cái nhà, nó cũng vô ngã luôn. Con hiểu như vậy có đúng không Thầy? Kính chúc Thầy thân tâm an lạc.

Các chủ đề liên quan:

pháp hữu vi - pháp vô vi | khổ & vô ngã | vô thường

Xem câu trả lời

Answer

Phần thứ nhất con hiểu đúng. Tất cả pháp dù hữu vi hay vô vi, sinh tử hay Niết-bàn đều vô ngã, vì nó vận hành theo nguyên lý của nó chứ không theo ý đồ của ai cả. Bản ngã chỉ là “cái ta ảo tưởng” – hoàn toàn không có thật, cho nên dù có chủ trương “ta”, “của ta”, “tự ngã của ta” hay không thì mọi pháp đang là vẫn vô ngã. Đối với pháp thì tự bản chất của nó là vô ngã, đối với nhận thức thì không khởi niệm chấp trước bất cứ điều gì là vô ngã.

Phần thứ hai con hiểu theo nghĩa “tánh không” (không có bản thể riêng) của pháp hữu vi – do duyên thành lập – thì đúng, nhưng với pháp vô vi, tự nó hiện hữu không do duyên khởi, không do ai thành lập, như Niết-bàn chẳng hạn, thì sao? Những pháp nguyên tố như đất, nước, lửa, gió, hư không và tánh biết đều có đặc tính riêng và tự hữu – không do duyên khởi – nhưng vẫn vô ngã. Dù Niết-bàn thì cũng không chấp là “ta”, “của ta” và “tự ngã của ta”, đó là vô ngã.

Question 6

Ngày gửi: 21-10-2013

Câu hỏi:

Kính thưa Sư, xin Sư hoan hỷ giải đáp cho con thắc mắc sau: Con đọc trong sách THỰC TẠI HIỆN TIỀN, đoạn Thầy giảng về câu “…thị chư pháp không tướng: Bất sanh, bất diệt…”, trang 238-239, Thầy có nói “…trong tướng không, không có ý niệm sinh diệt, nhưng có thực tánh sanh diệt.” Con thì lại thấy, nếu nhìn theo nguyên lý duyên khởi, các pháp do nhân duyên sinh, do nhân duyên diệt thì rõ ràng tất cả các pháp đều có tính bất sanh, bất diệt. Bởi vì trước khi biểu hiện ra thì pháp đang tiềm phục sẵn có trong các nhân duyên rồi, như vậy là bất sanh. Và sau khi pháp hoại diệt thì tuy cái tướng mất đi nhưng thực chất là pháp đã chuyển sang những dạng khác chứ đâu có hoàn toàn biến mất trở thành không có gì, và như vậy gọi là bất diệt. Vậy phải hiểu lời dạy của Thầy các pháp “có thực tánh sinh diệt” như thế nào? Kính tri ân Thầy.

Các chủ đề liên quan:

pháp hữu vi - pháp vô vi | tánh không | khổ & vô ngã | vô thường | sinh tử & sinh diệt

Xem câu trả lời

Answer

Có hai loại pháp: Pháp hữu vi do duyên hợp mà thành, và pháp vô vi không do duyên mà thành. Như vậy có nhiều cái không của các pháp khác nhau:

– Không = vô thường

– Không = Duyên hợp

– Không = Sinh diệt

– Không = Tịch diệt

– Không = Như thị

– Không = Vô vi, vô hành, vô tác

– Không = Tâm rỗng lặng trong sáng

– Không = Vô ngã

– Không = Bất sinh bất diệt v.v…

Sở dĩ thầy nói: “…trong tướng không, không có ý niệm sinh diệt, nhưng có thực tánh sanh diệt” ý thầy là KHÔNG không phải là ý niệm mà là sự thật như nó là để không lầm tường phải tìm cho ra cái không sinh không diệt ở ngoài cái sinh diệt. Tất cả pháp hữu tướng đều có bản chất sinh diệt nên chỉ qua đó mà thấy không sinh diệt thôi. Cũng như nói “vô thường thị thường” vậy. Bài thơ sau đây của một vị thiền sư nói lên ý ấy:

Chư Pháp tùng bản lai

Thường tự tịch diệt tướng

Xuân đáo bách hoa khai

Hoàng Anh đề liễu thượng

Nghĩa là vẫn thấy tịch diệt ngay nơi hoa nở, chim hót, cành liễu, mùa Xuân v.v… đều là những thứ vô thường, sinh diệt, chứ đâu cần phải tìm sự tịch diệt trong khái niệm vô sinh bất diệt mà người ta thường hiểu lầm theo khái niệm “thường” trong thường kiến!

Question 7

Ngày gửi: 14-10-2013

Câu hỏi:

Kính thưa Thầy, Câu hỏi của con thuộc về nghề nghiệp và mong Thầy dùng tuệ giác soi sáng giúp con. Nghề của con được gọi nôm na là đầu cơ trong thị trường tài chính (chứng khoán, vàng, ngoại hối) mà tỉ lệ thất bại lên đến 90-95% theo thống kê. Nguyên lý vận hành thị trường này gần như là tiền chạy từ túi người này sang túi người khác (zero-sum game) và bị thúc đẩy bởi 2 lực chính: lòng tham và nỗi sợ của con người; lằn ranh giữa kinh doanh và cờ bạc hết sức mong manh. Đây cũng chính là lý do mà tỉ lệ thất bại trong nghề này cao như vậy và hậu quả có thể từ nợ nần đến tan vỡ hạnh phúc hoặc thậm chí phải tự sát. Con đã tham gia thị trường này trong nhiều năm và nhờ thái độ chú tâm vào công việc chứ không theo đuổi làm giàu nhanh chóng, con vẫn giữ được sự sáng suốt. Điều khác thường của nghề này là khi một người quan sát biến động của giá trên bảng điện tử và mức lãi lỗ thay đổi thì các cảm xúc, ý nghĩ, ham muốn dấy khởi liên tục, mạnh mẽ và khống chế người đó. Mọi kỷ luật, nguyên tắc giao dịch đặt ra đều bị phá vỡ rất dễ dàng. Sau một thời gian vật lộn, con hiểu ra là kiến thức, kinh nghiệm, kể cả phương pháp giao dịch tốt nhất cũng không giúp gì được nhiều. Gạn lọc lại, con thấy rằng chỉ còn những nguyên lý giao dịch và sự tĩnh lặng trong tâm mình là chìa khóa chinh phục thị trường này. Do đó, con đã tìm hiểu về thiền và liên tục quan sát tâm mình, nhận biết mọi cảm xúc, ham muốn phát sinh khi làm việc. Con xem mỗi giờ phút ngồi quan sát thị trường đều là thời gian thiền tập và nhờ vậy, con đã kiếm được lợi nhuận từ nó. Thật không ngờ cái nghề khắc nghiệt này lại là phương tiện hữu hiệu dẫn con vào con đường tâm linh. Tuyệt vời! Con đang thực hành sống với giây phút hiện tại, ở đây và bây giờ. Tuy nhiên, con vẫn băn khoăn về các điểm sau: 1. Lợi nhuận con kiếm được là xuất phát từ mất mát của người khác. Con phải hiểu và xử sự như thế nào về mặt tâm linh, thưa Thầy? 2. Có phải những người đang sát phạt trong thị trường này đang phải học bài học của họ không, thưa Thầy? Có cần phải cố gắng giúp họ thoát ra không? Thực tế là rất khó khăn vì đa số họ đang bị khống chế bởi bản ngã nặng nề. Con cám ơn Thầy và chúc Thầy luôn mạnh khỏe.

Các chủ đề liên quan:

cuộc sống | khổ & vô ngã | vô thường

Xem câu trả lời

Answer

1) Tất cả thế gian pháp đều là Phật pháp nếu như chúng ta biết lấy đó làm bài học giác ngộ. Không ai không từng trải qua cái đúng, cái sai, cái thiện, cái ác mà giác ngộ giải thoát được cả. Khái niệm thiện – ác, đúng – sai chỉ giúp người học đạo thấy ra hai mặt tương đối của cuộc sống và cuối cùng vượt lên cái tương đối ấy mới gọi là giải thoát. Khi nào thấy được – mất, hơn – thua, thành – bại, vinh – hư, vui – khổ… đều chỉ là bài học giác ngộ chứ không phải là mục đích phấn đấu để chọn lựa lấy bỏ thì sẽ không còn là vấn đề nữa. Thực ra thị trường chứng khoán không hẳn hoàn toàn cho người tham lợi, mà vẫn có mặt tích cực của nó, khi biết đầu tư đúng cách và biết sử dụng lợi nhuận cho đúng tốt.

2) Như thầy đã nói trên, cũng giống như trong việc giác ngộ, chỉ khi đầy đủ căn duyên mới khai ngộ được, nếu chưa thì vẫn phải để mọi người học bài học của mình trong đời sống để thật sự thấy ra thế nào là vô thường, khổ, vô ngã thì sẽ tự giác ngộ sự thật. Cuộc đời tự nó có ý nghĩa là trường học giác ngộ mà mỗi người phải tự mình trải nghiệm, chiêm nghiệm và chứng nghiệm bản chất sự thật. Sự thật có hai mặt chân đế và tục đế mà người giác ngộ phải thấy ra cả hai. Nếu chưa thấy rõ sự tương đối của tục đế thì cũng không thể thấy được sự tuyệt đối của chân đế. Như vậy khi nào thấy đủ nhân duyên cần giúp họ thấy ra sự tham đắm của mình trong lãnh vực này thì cứ giúp để họ tự thấy ra.

Question 8

Ngày gửi: 08-09-2013

Câu hỏi:

Kính thưa Sư, Con xin hỏi ngắn gọn. Con có đọc được ở vài bài kinh trong Nikaya có ghi lại lời dạy của đức Phật như sau: “… – Sắc là vô thường hay thường? – Dạ, vô thường. – Cái gì vô thường thì khổ hay lạc? – Dạ, khổ. …” Tại sao “cái gì vô thường thì khổ”? Thầy cũng đã nhiều lần dạy, vô thường là yếu tính cần thiết của sự sống, cũng là vẻ đẹp muôn màu của sự sống! Vậy lời dạy này phải hiểu như thế nào, để đừng bị hiểu lầm ý Phật? Con kính cám ơn Sư.

Các chủ đề liên quan:

khổ & vô ngã | vô thường

Xem câu trả lời

Answer

Vô thường mà đức Phật nói đây không phải là cái vô thường tự nhiên của vạn pháp trong trời đất, hay nói dễ hiểu hơn, không phải là sự biến đổi của hiện tượng vật lý theo quy luật vận hành tự nhiên của pháp, mà là cái vô thường của thái độ tâm lý, biểu hiện qua Ái – Thủ – Hữu, tức là ý đồ hữu vi tạo tác của cái ngã luôn muốn nỗ lực để trở thành theo ý muốn chủ quan của mình. Vô thường của cái ngã tạo tác này chính là diễn trình phản ứng Sắc, Thọ, Tưởng, Hành, Thức (ngũ uẩn) đưa đến tích lũy và bành trướng bản ngã nên dĩ nhiên là chỉ đem lại đau khổ mà thôi.

Đức Phật luôn chỉ thẳng vào tâm thái người nghe để người ấy thấy ngay, chứ không bao giờ đưa ra một hệ thống luận thuyết có sẵn nào đó để thuyết phục họ áp dụng như một công thức nhất định. Đức Phật thấy tâm của người nghe đang phản ứng tạo tác để mong trở thành một sở đắc như ý – đó là bệnh tu phổ biến của ngoại đạo thời bấy giờ, mà cũng là muôn đời về sau! Thấy vậy, Ngài liền chỉ cho người ấy cái thái độ tạo tác mà người ấy đang thực hiện chính là vô thường, mà vô thường thì dù có đạt được điều gì như ý rồi cũng trở thành bất như ý, nghĩa là rồi cũng khổ thôi. vậy tại sao phải nỗ lực tích cực miên mật làm gì để chỉ tạo ra vô thường và khổ cho đày đọa thân tâm mà thực chất không có gì là ta, của ta và tự ngã của ta?

Khi Huệ Khả đang muốn tích cực tu tập miên mật sao cho tâm bất an TRỞ THÀNH an, thì cũng bằng cách chỉ thẳng của đức Phật, Đạt-ma đã bảo Huệ Khả, “đưa tâm đây ta an cho”, khiến Huệ Khả ngay nơi cái tâm hữu vi vô thường ấy mà thấy ra thì liền chấm dứt cái động lực tạo tác để trở thành của bản ngã và không còn thấy cái tâm bất an ấy đâu cả – cái tạo tác lăng xăng chấm dứt để trả tâm về với bản tính chói sáng muôn đời của nó, thế là ngộ, là chấm dứt đau khổ. Chính vì Kinh không ghi được chỗ chỉ thẳng cốt lõi này (giữa Phật và người nghe biết thôi) mà chỉ ghi lại lời nói bên ngoài nên người sau biến ngôn từ của Kinh thành hệ thống triết học với những khái niệm hoang vu, không tưởng. Đúng là y kinh diễn nghĩa tam thế Phật oan!

Question 9

Ngày gửi: 20-01-2013

Câu hỏi:

Thầy ơi, mấy hôm nay con bị vướng mắc vào ý niệm vô ngã, sống làm sao để vô ngã. Rồi con chiếu vào mọi hành động, hành động nào có “ngã” thì con dừng lại. Nó làm con mất hết động lực làm việc. Rồi con chợt phát hiện ra 1 điều thầy ạ, đó là việc mình cứ suy nghĩ làm sao sống vô ngã đó chính là ý niệm của cái ngã rồi. Vô ngã chỉ có thể THẤY được khi ta sáng suốt, định tĩnh, trong lành. Chứ không thể ta tự quyết định xem hành động này là vô ngã hay hữu ngã được, vì như thế nó là hữu ngã rồi. Và con cũng hiểu 1 điều, là nếu trong tâm có mâu thuẫn, tức là mình chưa THẤY được, mà đã chưa THẤY thì nên tiếp tục trải nghiệm tiếp, khi nào thấy được thì nó sẽ thấy, chứ không thấy qua ý đồ được. Con cũng nhận ra rằng, cái mong muốn sống và tu tập để được giác ngộ cũng chính là mong muốn trói buộc mình, là mong muốn của cái ngã… và càng như vậy càng luẩn quẩn. Thôi thì, cứ làm những gì mình thấy cần làm, không có mong muốn loại trừ bản ngã nữa, nếu muốn hoàn thiện bản thân, muốn giúp người, muốn đạt được cái này cái kia… dù hữu ngã hay vô ngã thì cứ làm đi, rồi qua đó chiêm nghiệm. Từng bước từng bước học bài học thôi thầy nhỉ. Con nghĩ vậy có đúng không ạ, con xin thầy chỉ bảo con ạ. Con xin đảnh lễ thầy ạ.

Các chủ đề liên quan:

vô ngã | khổ & vô ngã | vô thường | bản ngã & đại ngã

Xem câu trả lời

Answer

Con nhận thức như vậy là đúng rồi. Chỉ quan sát và chiêm nghiệm các hoạt động của thân tâm, điều chỉnh đúng sai trên đó chứ đừng định danh hay đặt trước bất cứ một tiêu chí nào để học ra bài học của chính con.