Kính thưa sư ông,
Con cảm tạ câu trả lời của sư ông đã soi sáng thêm cho con. Con sẽ không đặt vấn đề nữa, mà chỉ tiếp tục kiên nhẫn trải nghiệm và quan sát. Ở giai đoạn này con thấy như có sự nhập nhằng, chồng khít vi tế giữa cái thấy vô ngã của con (thật ra là cái ngã ý thức trong lắng lại) và tánh biết. Khi con vẫn thấy mà quên mất là mình đang thấy thì con không có cảm giác hụt hẫng, cô đơn. Còn khi cũng với cái thấy đó mà con nhận thật là cái thấy thì sự cô đơn mới xuất hiện. Chỉ cần móng niệm một tí thôi là đã đánh mất sự thật rồi. Sao con đường đạo khó khăn và vi tế quá sư ông ơi!
Xem câu trả lời
Sàdhu lành thay! Thấy được chỗ nhập nhằng đó là hay lắm rồi. Đừng cố gắng, trong chỗ nhập nhằng này tự nhiên và vô tâm mà thấy là tốt nhất.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Kính thưa Sư Ông, con cảm tạ sư ông đã điểm hóa cho con.
Thưa sư ông, song song với việc nhận diện ra bản ngã thường xuyên hơn trong cuộc sống, trong con cũng có một chút hụt hẫng, trống trải nhưng không hẳn là bi quan, thất vọng. Vì khi bản ngã vừa khởi lên, con không chống lại chỉ để yên quan sát (trước đây con không dám, vừa thấy bản ngã dưới hình thức một tư tưởng bất thiện là con sợ hãi, muốn trốn tránh và cố gắng hướng tâm vào tư tưởng thiện). Giờ để yên quan sát con lại thấy đâu đâu cũng là bản ngã: ẩn nấp dưới nhiều vỏ bọc xù xì hay hoa mỹ khác nhau. Tuy con không sợ hay ghét bỏ nhưng con thấy hơi cô đơn vì con thì nhận diện ra bản ngã nhưng không thể nhận diện ra đâu là con. Vì nếu nhận diện hay đưa ra kết luận được thì vẫn là bản ngã mà thôi. Con luôn luôn có mặt nhưng không thể xác định con là gì cả. Con thấy như mình biến mất, tan chảy vào hư không, không còn gì và cũng không có gì cả. Ngay cả những điều thiện lành, những kinh nghiệm kiến thức con dày công tích lũy và tự nhận là mình cũng vỡ vụn. Chúng luôn bép xép đành lừa một cách tinh vi và con cũng từng thỏa mãn, bằng lòng đó là mình. Có lẽ con chưa quen với điều này nên có chút hụt hẫng, cứ như đột nhiên phát hiện ra mình vô sản đến tận cùng, mình loay hoay, bỡ ngỡ giữa khung trời tự do bao la.
Xin sư ông cho con một lời khuyên và khai thị cho con nếu con lầm lạc ở điểm nào ạ. Con xin cung kính đảnh lễ sư ông và dâng lên Người lòng biết ơn vô hạn.
Xem câu trả lời
Cái thấy vô ngã của con (bản ngã phát hiện ra mình không là gì cả) vẫn còn là cái thấy khi cái ngã ý thức trong lắng lại thôi nên trong sâu thẳm nó vẫn còn thấy cô đơn. Ngay cả đỉnh cao của ý thức là tri kiến thanh tịnh vẫn chỉ là trạm xe cuối chứ chưa phải là cùng đích. Chưa thực sự trở về với Tánh Biết Trong Sáng (Pabhassara Citta) vốn tương giao vô ngã với tất cả pháp nên không bao giờ cảm thấy cô đơn, vì ở đó không là gì cả cũng có nghĩa là tất cả và ngược lại.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Trước hết, con xin đảnh lễ và cám ơn thầy sẽ đọc, đây có thể là một trong những lá thư cuối cùng của con.
Thưa thầy, trước hết con xin sám hối trước thầy và chư Phật. Con năm nay 27 tuổi rồi mà con nhận thấy con chưa làm được việc gì có ý nghĩa, chưa gieo được một thiện nghiệp nào, mà toàn gây tạo ác nghiệp. Đầu tiên, đó là thói quen sinh hoạt bừa bãi, con đang mắc trọng bệnh làm con hoàn toàn mất tự tin trong cuộc sống. Bệnh khó nói, con cũng không tâm sự được với ai, dần dần càng thu mình và mất tự tin hơn.
Chưa dừng lại ở đó, vì rất nhiều lần chạy chữa không khỏi, con đâm ra càng bất mãn và con cũng không có tiền để chữa bệnh nữa và tìm đến cờ bạc vừa để giải sầu và nỗi cô đơn, vừa hi vọng có tiền để chữa bệnh. Nhưng đây lại là con dao làm cuộc đời con lao đao hơn. Vì cờ bạc, con sinh ra nợ nần, thậm chí nhiều lần làm ba mẹ con rất phiền lòng. Vì cờ bạc, con bỏ bê công việc và làm việc không chu toàn. Trong đợt này, con vì muốn thoát khỏi nợ nần, muốn tìm một việc vô cùng mạo hiểm tuy không phải là cờ bạc, phạm pháp nhưng gần như tới giờ con không thấy hi vọng thành công. Nếu thất bại, con sẽ nợ chồng nợ, bệnh chồng bệnh và hơn thế nữa, sẽ lại là gánh nặng cho ba mẹ con, sẽ lại bất hiếu vì sẽ gây sốc cho mọi người. Gần như con sẽ chết, vì con sẽ mất tất cả và chắc chắn khi chết con sẽ phải đọa vào ác đạo, đọa vào địa ngục vì tất cả tội lỗi con gây ra.
Nhiều lúc, con sa ngã vì bệnh tật mà không một lần bố mẹ con hỏi con dù một câu rằng bệnh con giờ tiến triển thế nào, và hơn thế nữa, lúc nào bố mẹ con cũng chỉ quan tâm tới chuyện con lấy vợ. Mà bệnh của con, nếu lấy vợ bây giờ, con sẽ chỉ chịu tủi nhục và áp lực lớn hơn về bệnh tật. Con quá buồn, cô đơn và bất lực. Trước kia con tìm đến cờ bạc cũng chỉ để quên đi áp lực đó và mong có tiền chữa bệnh vì gần như bố mẹ con không hề quan tâm tới việc bệnh tật của con nữa, mà chỉ quan tâm tới việc con thực thi trách nhiệm làm con, là lấy vợ. Nhưng vì cờ bạc, con dính vào nợ nần, tiền không những không có nhiều để chữa bệnh mà giờ còn âm rất lớn. Giờ đây, con muốn thoát khỏi cảnh nợ nần, bệnh tật và thế là con thực hiện một việc rất mạo hiểm mà xác suất thành công giờ là quá ít. Thất bại giờ đến rất gần.
Con viết ra những điều này không phải để than vãn vì con biết tội lỗi con gây ra là quá lớn. Con chỉ mong cuộc đời con sẽ là bài học để thức tỉnh nhiều người khi rơi vào nghịch cảnh không tiếp tục bị lún sâu hơn vào ác đạo như con.
Với tình hình hiện tại, con biết mình khó thể sống lâu nữa và kiếp sau cũng khó làm người. Con chỉ cầu mong bình an tới thầy và những ai có duyên đọc tới thư này, cầu mong cho mọi người sớm tạo được nhiều nhân lành, sớm giác ngộ.
Con cám ơn thầy đã đọc thư con! Nam-mô A-di-đà Phật!
Thầy đã đọc thư con và chỉ biết cầu nguyện cho con được bình yên để thấy ra bản thân mình và cuộc sống. Điều quan trọng không phải là giải quyết được vấn đề mà là con có học ra điều gì từ những vấn đề con đã và đang trải qua trong cuộc sống này. Con có thể mắc phải nhiều sai lầm trong đời nhưng nếu qua đó con học ra được bài học về đau khổ và nguyên nhân của đau khổ thì con sống không hoàn toàn vô nghĩa. Đừng thất vọng dù gặp bao đau khổ vì đau khổ có thể giúp con chuyển hóa thái độ nhận thức về chính mình và cuộc đời. Con nhớ rằng ý nghĩa chính của đời sống là THẤY RA SỰ THẬT còn GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ là thứ yếu.
Bệnh thường do nghiệp (như chứng minh của Bác sĩ Kasi trong cuốn Many Dimensions), nên khi chưa hết nghiệp thì dù chữa chạy thuốc đắt tiền, đi bác sĩ giỏi vẫn không hết, nhưng khi hết nghiệp thì tự nhiên gặp thầy gặp thuốc đơn giản thôi mà có thể lành ngay. Con không nên chán nản, bỏ cuộc. Nếu con không có tiền thì vẫn có thể chữa trị bằng thuốc Nam ở những cơ sở từ thiện, nhiều khi công hiệu không thể ngờ, tuy nhiên có khi phải kiên trì lâu dài mới được. Có thể là do con quá nóng nảy vội vàng nên làm gì cũng không tới nơi tới chốn và dễ quyết định sai lầm. “Hãy thận trọng” đó lời nhắn nhủ cuối cùng của đức Phật trước khi nhập Niết-bàn.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Kính Thầy, con cũng đã thấy được cái lòng vòng của bản ngã như bạn nào đó rồi, khoẻ rồi Thầy ạ, dù con biết khi con đang viết thế này có thể đang trở lại với vọng. Tâm đã thay đổi rất nhiều, từ lúc quay cuồng đến tuyệt vọng với những suy nghĩ về cuộc đời suốt mười mấy năm trời, để rồi nhận ra chẳng thể tìm thấy hạnh phúc gì ở bên ngoài cả, cho đến lúc tự tách được ra khỏi vọng mà ngắm nhìn, và giờ là lúc thấy bắt đầu nhàm chán những huyên thuyên thì thầm không dứt và nhìn thấy thấp thoáng tự do.
Trước đây tâm vẫn hay lo sợ khi tu rồi thì không được ăn ngon, không được nghe nhạc hay, sợ cô đơn, sợ mất những kỷ niệm đẹp… Hay đọc những lời khuyến tu cũng luôn cảm giác đau khổ, buồn bã… Giờ con mới nhận ra là mọi thứ vẫn ở đấy thôi, còn lại chỉ là ảo giác, một cảm giác nhẹ tênh…
Kính Thầy, như vậy là: Giữ giới – Phòng hộ các căn – Thực hành chánh niệm – Đoạn trừ năm triền cái – Và cuối cùng là các bậc thiền. Thưa Thầy bốn bậc thiền này trong kinh ghi lại có đúng không, hay chỉ là do người đời sau thêm vào?
Con thấy hoan hỷ nên con trình pháp với Thầy. Kính lạy Thầy và chúc Thầy an lạc!
Xem câu trả lời
Tốt lắm, con đang thấy ra manh mối của sinh tử và Niết-bàn, con nên cứ thế mà thể nghiệm pháp thực, đừng quan tâm lắm những điều trong kinh nói. Điều ghi lại trong kinh chỉ là ngôn ngữ, có thể đúng có thể sai tùy theo kiến giải của người đọc, nên qua ngôn ngữ mỗi người chú giải một cách mà… thành ra muôn trùng sai biệt. Vậy đó thật sự là điều đức Phật chỉ bày hay chỉ là điều người sau phỏng đoán? Do đó đức Phật cảnh báo người xứ Kalama rằng nên thận trọng thực nghiệm trên thực tại hơn là chỉ nhắm mắt tin theo hay tin vào lý luận chủ quan của mình.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Thầy kính,
Hôm nay con đọc Hỏi Đáp nói về sự cô đơn. Con chợt nhớ ra vài năm trước con cũng từng bị vất vả và đau khổ về cái “cô đơn hữu ngã” này. Khi xưa con sống rất nhàn hạ, dư dật, đi holidays 1 năm mấy lần mà con cũng không thấy vui vẻ gì. Con luôn mang trong mình nỗi cô đơn, chán nản. Mặc dầu chồng và con rất hiền hoà, họ chẳng làm phiền gì con nhiều, gia đình anh chị em con cũng thuơng mến con. Nhưng chẳng hiểu sao con cứ chán nản và cô đơn. Giờ đây thì con nhận ra rằng, lúc cảm xúc đó trong con nổi lên, thay vì con trở về lắng nghe quan sát nó trọn vẹn sự đến đi của nó thì con vô minh không hiểu nên quay sang đi tìm mối quan hệ với người này người nọ, cảnh này cảnh kia để khỏa lấp sự cô đơn trống vắng đó. Mong chồng con quan tâm chìu chuộng, đợi người thân an ủi vỗ về, chờ bạn bè cảm thông tâm sự v.v… nhưng nếu không toại nguyện thì lại càng cô đơn buồn chán hơn. Con thật là yếu đuối và tham lam ích kỷ Thầy ạ. Thầy nói đúng, thỏa hiệp và thiết lập mối quan hệ không phải là vị tha mà thực chất chỉ là để lấp đầy tính tham lam ích kỷ và sợ hãi cô đơn của mình, Thầy nhỉ?
Sau này cuộc sống con thay đổi rất nhiều. Con làm ăn thất bại, tiền bạc con không còn dư giả, làm ăn ngày càng đi xuống nên con phải đành lặn ngược lội xuôi đi ra giúp chồng quản lý kinh doanh. Lo trong nhà ngoài Shop, công việc bộn bề, đầu tắt mặt tối để lo cơm áo gạo tiền, cực nhọc không còn thời gian trống trải nhàn hạ nằm nhà suy nghĩ vẩn vơ và không còn đi holidays được nữa. Nhờ thế con nhận ra một điều trong cái khó ló cái khôn. Khi biết sống trọn vẹn với chính mình con bắt đầu thấy vui trong công việc bận rộn hàng ngày và tìm thấy ý nghĩa trong cuộc sống đầy khó khăn tất bật. Khi đi ra ngoài giao tiếp với nhiều người, con học được rất nhiều điều. Con không cảm thấy cô đơn và buồn chán nữa Thầy ạ. Đúng là ngay nơi con, tất cả đều đầy đủ và hoàn hảo như Thầy đã nói. Pháp vẫn luôn nơi con, con enjoy từng sát-na, từng sự kiện diễn biến. Mọi sự đều tự đến rồi đi, thay vì ngồi chờ niềm vui đến từ người khác thì bây giờ con tìm được niềm vui trong đời sống tùy duyên thuận pháp vô ngã vị tha.
Con thành thật tạ ơn Thầy đã chỉ cho con hướng sống, biết trở về lắng nghe, quan sát và cảm nhận trọn vẹn thực tại thân tâm cảnh để giờ này con có thể sống an vui dù một mình hay giữa chợ đời náo nhiệt.
Con, Christina.
Xem câu trả lời
Sādhu lành thay! Cảm ơn con đã có một chia sẻ tuyệt vời về trải nghiệm sự cô đơn của mình với các bạn!
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Kính bạch Thầy,
Con thường vào mục “Hỏi Đáp Phật Pháp” để học hỏi vì rất sinh động và gần gũi, dễ hiểu. Con có đọc được câu hỏi của một quý đạo hữu hôm 23/8/2014 về vấn đề “cô đơn” và đề nghị Thầy giảng bài pháp về sự “Cô Đơn” cũng như đề cập đến ý định viết cuốn sách về “xây dựng môi trường tu học”. Thầy đã trả lời về nguyên lý rất rõ ràng, khúc chiết cho “hai loại cô đơn: Cô đơn hữu ngã và cô đơn vô ngã”.
Con cũng có cơ duyên đọc được một cuốn sách về vấn đề mà quý đạo hữu đã hỏi nên mạn phép đóng góp ở đây. Đó là cuốn “Sống chung an lạc – phương cách xây dựng tăng thân”, con mua đã lâu ở ngoài nhà sách. Trong đó nêu lên tầm quan trọng của Tăng thân (Sangha) và có đề cập đến vấn đề “cô đơn” trong tăng đoàn của Phật thông qua Kinh Tư Lượng có trong tạng Pali lẫn trong Hán tạng. Trong tạng Pali, kinh nằm ở trong Trung Bộ (Majjhimanikaya, 15) mang tên là Kinh Anumana, kinh tương đương ở Hán tạng là kinh Tỳ Khưu Thỉnh.
Việc xây dựng tăng thân dựa trên Luật Tạng và những nguyên tắc sống chung an lạc trong tăng đoàn của Phật ngày xưa. Sách cũng đề xuất cách xây dựng “tăng thân” ở gia đình để có được sự an lạc.
Hiện con có bản in trên giấy cũng như bản bằng tập tin PDF của cuốn sách này, vì thế nếu quý đạo hữu cần con có thể cho mượn hay gửi bản PDF (bản này có thể tìm trên mạng).
Con xin đảnh lễ Thầy.
Cảm ơn con đã chia sẻ ý hay về mối quan hệ tốt đẹp. Nhưng nếu ai hiểu những gì thầy nói thì sẽ thấy rằng đó chỉ là khai mở những nguyên lý sống “tùy duyên thuận pháp, vô ngã vị tha” để mỗi người tự biết vận dụng sáng tạo trong hoàn cảnh cô đơn đích thực ngay nơi sát-na thực tại thân tâm cảnh duy nhất “đặc thù, độc đáo, độc lập“ không có sự thỏa hiệp nào với bất kỳ ai mà đức Phật gọi là “không tham ưu, không nương tựa, không bám víu hay lệ thuộc vào bất kỳ điều gì ở đời”. Đó cũng chính là nguyên lý “ưng vô sở trụ nhi sinh kỳ tâm” mà kinh Kim Cang nói đến. Con nói về sự an lạc còn thầy đang nói đến sự giác ngộ.
Cô đơn đích thực (vô ngã) là đang ở trong sự tương giao hài hòa và bất nhị của vạn pháp nên ở đó mọi nỗ lực thiết lập mối quan hệ hay thỏa hiệp giữa ta với người đều trở thành vô nghĩa và đáng thương! Như muốn vào “Nước Chúa” thì duy chỉ một mình đơn thân bước qua “khung cửa hẹp”. Thế nhưng, Niết-bàn lại còn không có khung cửa hẹp nào để bước vào nữa kia, chỉ có thể cô đơn trở về trọn vẹn với sát-na thực tại phi không thời – không có bề dày không gian và thời gian nào cả – thì ở đó mới chợt nhận ra cái không hạn lượng: không còn đối đãi ngã nhân. Hãy thử một lần buông xuống, hoàn toàn trọn vẹn cô đơn trong cái không là gì cả thì con liền nhận ra cái tất cả đích thực là gì.
“Một bát cơm ngàn nhà
Thân chơi muôn dặm xa
Mắt xanh xem người thế
Mây trắng hỏi đường qua.”
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Thưa Thầy,
Con thỉnh thoảng nghe pháp của Thầy, con nghe rồi chiêm nghiệm, khi con vướng kẹt thì con lại nghe tiếp và chiêm nghiệm tiếp. Nếu có thể, Thầy giảng một bài pháp về sự “Cô Đơn” được không Thầy? Đề tài này hầu như chưa có ai giảng cả.
Con quan sát thấy rằng, nhiều vị xuất gia nhiều lúc rất cô đơn, lạc lõng trong chính môi trường tu của họ. Con thấy cũng tội mà không biết sao. Con rất muốn xuất gia, nhưng con đang quay về với thực tại chính mình để hiểu rõ mình và chiêm nghiệm rõ để có hướng đi đúng đắn. Đi tu là theo sự “hợp cách” như Thầy đã giảng, không phải theo sự cảm xúc nhất thời, chạy theo bản ngã được cái này cái kia thì càng đánh mất đi bản thân mình. Con nghĩ rất nhiều, và điều quan trọng con phải xem mình thật sự là đúng với người muốn xuất gia hay không, hay là đang trốn tránh sự đời. Con cũng đã đi và gặp một số người, con thấy tội quá Thầy ạ, họ như vào rồi mà không ra được, nhưng sao họ không dám dũng mạnh ra ngoài để làm ăn và trải nghiệm, sống như vậy nhiều lúc buồn quá…
Nếu con được xuất gia, thì con rất muốn viết một cuốn sách về “xây dựng môi trường tu học” tại vì đề tài này rất ít người viết, mà có viết cũng rất sợ đụng chạm. Nhiều vị đi học, đi giảng để xây dựng cho đệ tử tinh thần tu học, nhưng lắm lúc lại quên đi phải xây dựng tổ chức trong nhà chùa, trong nhà của mình sao cho mọi người cùng nhau tu học, cùng nhau nuôi dưỡng tình yêu thương. Con không hiểu sao, con thấy đây là vấn nạn mà Phật giáo Việt Nam đang gặp phải, sự thật là cần một nơi mà sống với trọn vẹn đời người tu, hay là để cho Pháp tự vận hành theo duyên nghiệp của mỗi người, như vậy có phó thác quá cho duyên nghiệp không Thầy?
Con xin lỗi nếu con có nói gì sai, nhưng đó là những gì con trăn trở, những cái thấy của con, làm sao mà xây dựng môi trường tu cho mọi người có được sự học tập và tu thật sự.
Con cảm ơn Thầy nhiều.
Có hai loại cô đơn: Cô đơn hữu ngã và cô đơn vô ngã.
1) Cô đơn hữu ngã là khi con không cô độc nhưng lại cảm thấy cô độc lạc lõng vì không tìm được mối quan hệ hợp ý mình. Chính ý muốn “xây dựng môi trường tu học” như một tổ chức lý tưởng để thiết lập mối quan hệ hoàn hảo khiến con cảm thấy cô đơn. Biết đâu cuốn sách mà con định viết nhằm xây dựng một môi trường tu lý tưởng theo ý con lại tạo cảm giác cô đơn cho nhiều người khác!? Rồi phải chăng khi con không tìm thấy mối quan hệ lý tưởng trong môi trường tu hiện tại con lại muốn “quay về với thực tại chính mình” mà thực ra là đang trốn chạy sự tương giao hiện hữu, đang tự cô lập mình trong cảm giác cô đơn bất mãn? Khi con muốn tổ chức và tiêu chuẩn hóa mọi người theo tiêu chí của con thì sự cô đơn đã hình thành trong con một cách kiên cố!
2) Cô đơn vô ngã là khi con sống tương giao hài hòa vô ngại với mọi người dù mỗi người là mỗi cá thể đặc thù, nói cho dễ hiểu là mỗi người một tính cách, một trình độ, một biểu hiện độc đáo, một lý lịch quá khứ riêng tư…, mà con không hề có ý muốn tiêu chuẩn hóa mối quan hệ mọi người trong một tổ chức lý tưởng theo ý mình, ngay trong thực tại đó con vẫn thương yêu, tôn trọng, hòa hợp với mọi người dù đồng hay dị mà vẫn sống độc lập, tự tại giữa họ thì đó chính là sự cô đơn vô ngã của một người giác ngộ. Người giác ngộ nhận ra rằng mỗi người đều đã và đang dựng lên cho mình một cái ngã ảo tưởng từ đó phát sinh ra sự bất đồng, và điều kỳ diệu của pháp là chính sự va chạm của những bất đồng đó lại giúp phá vỡ thành trì của bản ngã, nên sự va chạm ấy vô cùng cần thiết, trong khi ý muốn “tổ chức môi trường tu học” hoàn hảo lại chính là ý đồ nuôi dưỡng và gia cố cho cái bản ngã luôn muốn cầu toàn, vì vậy mà nó không bao giờ giác ngộ được bản chất vô thường, khổ, vô ngã của đời sống.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Con đem hết lòng thành kính xin đảnh lễ Thầy!
Kính thưa Thầy, chúng sanh gieo nghiệp nhân gì mà kiếp này phải sống cô độc không thân quyến vậy thưa Thầy? Con xin thầy chỉ dạy để con biết mà sám hối. Nhiều khi con cảm thấy mình rất cô độc, thế giới có không biết bao nhiêu người mà con lại không có lấy một người thân. Khi có những cảm xúc buồn phiền như thế khởi lên, con nghe lời thầy trở về sống trọn vẹn với cảm xúc đó, nhưng chưa bao giờ con có thể sống trọn vẹn được với cảm xúc nào vì luôn có tạp niệm chen vào. Con rất muốn được thầy chỉ dạy thêm cho con vài điều. Con cảm ơn thời gian thầy dành cho con.
Xem câu trả lời
Nghiệp gì không cần biết, chỉ cần biết đang cảm thấy cô đơn mà thôi. Trọn vẹn với nỗi cô đơn có nghĩa là chỉ thấy cô đơn là cô đơn thôi mà không mong thoát ra khỏi nó, không cầu có thân nhân, tri kỷ, không muốn thiết lập mối quan hệ, không cần bất kỳ ai để nương tựa. Nếu ai có thể sống cô đơn hoàn toàn mà không cần bất cứ thoả hiệp nào thì người ấy sẽ sống thật an nhiên tự tại, độc lập tự do và giải thoát mọi buộc ràng. Con sợ cô đơn thì mãi mãi bị ràng buộc vào ý muốn lệ thuộc vào người khác. Thực ra, khi con cảm nhận được sự tương giao của vạn pháp thì con không bao giờ thấy cô đơn, dù là đang sống cô độc một mình. Có người lại chán mối quan hệ giả dối, phức tạp ở đời, nên người ta chỉ muốn sống một mình trong sự tương giao với thiên nhiên cây cỏ, làm bạn với gió nội, mây ngàn thì sao? Phải chăng cảm giác cô đơn chỉ là sản phẩm của ảo tưởng tâm lý?
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Kính Thầy,
Hôm nay chẳng hiểu sao khi vọng lặng im xuống, không còn thiết bám víu gì thì một nỗi cô đơn vô cùng tận và sợ hãi cứ trào lên trong con sâu sắc, như sợ mình bị hắt hủi, sợ không còn chỗ ấm cúng để nương náu, sợ không còn ai yêu thương, sợ mình không còn thuộc về một nơi nào, khoảnh khắc đó thật yếu đuối, và con cứ ngồi im lặng chẳng biết làm gì. Hôm qua con đọc một cuốn về bà Dipa Ma, trong đó có đoạn đôi khi trong thiền quán, những hình ảnh đầy sợ hãi mà qua bao kiếp sinh tồn tiếp xúc sẽ hiện về, lúc đó cứ ghi nhận, ghi nhận mà thôi.
Hôm trước cũng có người kể cho con về chuyện nuôi ngải, nghe cũng rất sợ. Con nhớ trong một bài pháp thoại, Thầy giảng nếu mình sống đúng tốt và giữ chánh niệm tỉnh giác tốt thì sẽ không phải lo lắng gì. Nhưng nếu đang ở một mình mà quá sợ hãi, con nên làm gì thưa Thầy? Con xin cám ơn Thầy và chúc Thầy đi hoằng pháp tốt đẹp.
Xem câu trả lời
Thực ra chưa hẳn vọng đã lắng xuống hay không còn thiết tha sự bám víu nào, mà có thể tâm rơi vào trạng thái vô ký, mà trong thâm sâu tưởng vẫn âm thầm làm việc với những tập khí quá khứ. Sợ hãi là do tưởng tượng, nếu con thật sự chánh niệm tỉnh giác thì không có ảo tưởng nên sẽ không sợ hãi. Nếu sợ hãi có nguồn gốc quá khứ, như những tập khí hay xung động vô thức thì con chỉ cần trọn vẹn lắng nghe cảm nhận nó thì nó tự hoá giải. Khi con lắng nghe cảm xúc sợ hãi một cách trọn vẹn thì con thấu hiểu nó, cũng có nghĩa là con thấu hiểu chính mình, nhờ vậy con mới có thể giác ngộ giải thoát.