Thưa Thầy,
Con phân vân cái đạo lý này nhờ Thầy chỉ dạy cho con.
Trong Tứ Niệm Xứ, Đức Phật có dạy “Tâm có tham biết tâm có tham, Tâm ích kỷ biết Tâm ích kỷ”. Nhưng nếu một người mức độ tham, ích kỷ của họ rất nhiều, họ có cần khởi ý thiện lành để đối trị không Thầy. Ví dụ thường hay khởi từ tâm, yêu thương đến mọi người mọi loài.
Trong quá trình tu tập bản thân con, nếu con không khởi từ bi, tâm thiện, mà tâm như thế nào chỉ thấy tâm như thế ấy thì những tâm ác nó hay khởi lên trong con, và nếu không chánh niệm nó sẽ dẫn con đi. Vậy con có nên suy nghĩ về những tâm thiện lành để là hàng rào cho những tâm xấu ác ít có cơ hội phát triển không Thầy.
Nhờ Thầy chỉ giúp cho con, con cảm ơn Thầy rất nhiều.
Nếu tâm có tham tuệtri tâm có tham, thì tuệ tri như trong Tứ Niệm Xứ là đủ không cần làm gì nữa. Nhưng nếu chỉ là thức tri, tưởng tri thì con có thể đối trị theo Tứ Chánh Cần cũng được.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Con chào thầy ạ.
Thời gian qua con cũng có tu tập pháp thiền của thầy, thực ra nó không hẳn là giúp thân tâm con được thoải mái và an lạc hơn theo nghĩa vẫn được hiểu đâu. Đôi lúc thực hành pháp thiền con cảm thấy mình đang đi lên nhưng hóa ra lại là đang đi xuống, đôi lúc cảm tưởng như mình đang đâm đầu xuống không có lối ra nhưng hóa ra những lúc như vậy là con đang thấy ra vậy. Bây giờ con sống thì vẫn thấy có vui, có khổ tuy khổ nhiều hơn là những lúc vui vẻ thoáng qua, nhưng cái vui cái khổ đó giúp con thấy ra được nhiều điều mà vốn dĩ nó đã thế, chỉ là con không thấy ra nó, con biết con còn suy tưởng nhiều.
Thầy cho con hỏi câu này, Tứ chánh cần được tu tập như thế nào ạ? Con thấy là không làm việc gì hại mình hại người mà năng làm việc lợi mình lợi người. Ở đây không hẳn là bắt buộc kiểu như đi làm từ thiện mà chỉ tinh tấn biết rõ mình qua thân, khẩu, ý. Con thấy tu tập Tứ chánh cần đôi lúc con cũng ngờ ngợ thấy đi đôi với Tứ Niệm Xứ hay cả pháp thiền của Thầy vậy.
Tâm buông ra là liền cái thấy
Cái thấy cái biết chẳng ai ngờ
Vậy chi điều biết là ai hay
Ai hay tâm buông mà thấy biết
Cái biết sáng tỏ tự bao giờ.
Con xin bày tỏ lòng thánh kính với thầy và nếu có duyên thì mong được gặp thầy ạ. Con xin cảm ơn thầy.
Con chỉ cần sống chánh niệm tỉnh giác – trọn vẹn tỉnh thức – với thực tại thân thọ tâm pháp đang là thôi thì trong đó tự đầy đủ tứ chánh cần, tứ như ý túc, ngũ căn, ngũ lực, thất giác chi và bát chánh đạo rồi, không cần thêm bớt pháp này pháp kia gì cả.
Chẳng phải khi con tinh tấn, chánh niệm, tỉnh giác tức con đang sinh khởi thiện pháp chưa sinh và phát triển thiện pháp đã sinh, đồng thời lúc đó tất nhiên bất thiện pháp chưa sinh sẽ không sinh khởi và bất thiện pháp đã sinh sẽ được trừ đoạn, vậy đó không phải tứ chánh cần hay sao?
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Con chào Thầy ạ,
Thưa thầy cho con hỏi việc áp dụng Tứ Chánh Cần khi con lắng nghe quán xét tâm. Con đọc một tài liệu trong đó có đoạn: “Nếu tâm có một ý nghĩ, tư tưởng, tâm niệm xấu ác thì nỗ lực diệt trừ còn tốt lành thì nỗ lực duy trì tăng trưởng nó”. Nhưng con được biết: tâm thế nào thì biết tâm như vậy, xem nó khởi lên sinh diệt thế nào mà không được khởi lên ý chí để diệt trừ nó. Như vậy có khác nhau không ạ?
Có trường hợp khi con lắng nghe tâm mình, bất chợt có tiếng đóng cửa rất mạnh, con thấy tâm nổi sân, có một tư tưởng bất thiện khởi sanh, con nên nỗ lực dập tắt nó theo tứ chánh cần hay kệ nó chỉ quan sát nó như vậy thôi ạ? Phải ứng dụng thế nào ạ? Con chưa được thông ạ, kính xin Thầy chỉ dạy.
Con cảm ơn Thầy ạ!
Khi tâm sân khởi lên con chánh niệm tỉnh giác (3) cảm nhận nó một cách trọn vẹn thì sân liền diệt (1). Nếu con thường chánh niệm tỉnh giác tức đang duy trì và phát triển thiện tâm (4), thì bất thiện tâm sẽ không khởi được (2). Đó chính là con đang hành 4 chánh cần, phải không?
(1) Diệt bất thiện đã khởi lên
(2) Ngăn ngừa bất thiện chưa khởi
(3) Khởi thiện chưa khởi
(4) Duy trì phát triển thiện đã khởi.
Đâu có gì khác nhau con nhỉ.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Kính thưa Thầy! Pháp “Như lý tác ý” có thể dùng để hỗ trợ cho việc trở về – trọn vẹn – trong sáng với thực tại được không? Khi đi kinh hành, làm mọi việc hoặc ngồi tại chỗ, Tâm con thường Phóng dật hoặc đi lang thang thì những lúc như vậy con thường hướng tâm nhắc: “Tâm phải gom về thân hành, thân làm cái gì thì tâm phải biết cái nấy, không được phóng dật ra ngoài, không được đi lang thang, phải gom về thân hành cho thật chặt”. Thưa Thầy, con dùng pháp tác ý như vậy có đúng không? Con xin thành kính tri ân Thầy!
Cũng được, con tự nhắc mình như vậy gọi là tư duy theo hướng tứ chánh cần, tất nhiên trong đó cần đặt tâm đúng hướng (như lý tác ý) thì tư duy mới trung thực được.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Bạch thầy,
Con có ba câu hỏi về pháp học mong được thầy giải đáp:
1. Con không biết nên hiểu như thế nào về Tứ Chánh Cần nếu như mình áp dụng vào thiền Minh Sát, và nhất là theo như những lời thầy giảng, mà con hiểu là không có một sự cố gắng “lấy cái này, bỏ cái kia”. Tuy nhiên, hầu hết những bài viết con được đọc về Tứ Chánh Cần thì đều giải thích theo hướng là cố gắng “lấy tốt, bỏ xấu”.
2. Con không biết nên hiểu như thế nào về yếu tố “dục” trong Tứ Như Ý Túc đặt trong bối cảnh là một yếu tố hỗ trợ cho Thiền. Hầu hết những bài viết con đọc đều giải thích “dục” ở đây là sự khao khát cho quả vị giải thoát và từ đó hành giả mới có sức mạnh để tiến bước trên con đường thực hành. Liệu cách hiểu như vậy có sai không ạ?
3. Trong kinh Tương Ưng Bộ, theo con hiểu qua văn bản, Đức Phật định nghĩa Chánh Định là Tứ Thiền. Không biết con nói như vậy có đúng với ý của kinh hay không ạ? Và nếu đúng như vậy thì liệu điều này có mâu thuẫn với những gì thầy hay giảng về Chánh Định (con không dám chắc hiểu hết những gì thầy giảng về Chánh Định, nhưng con nghĩ ý thầy là không thể xem Tứ Thiền như Chánh Định trong Bát Chánh Đạo)?
Con xin tri ân thầy về những thời pháp quý giá. Con mong sao thầy có thể viết một cuốn sách về 37 Phẩm Trợ Đạo để những người học Phật hiểu rõ, hiểu đúng về phần quan trọng này trong giáo lý Đức Phật.
Con kính chúc thầy thân tâm an lạc.
1) Tứ chánh cần được sử dụng ở nhiều mức độ khác nhau tuỳ căn cơ trình độ mỗi người. Đối với người làm ác thì nỗ lực làm thiện là “lấy thiện bỏ ác” hiểu theo nghĩa thấp nhất, có tham dự của bản ngã. Thực ra, đó chỉ mới là “tứ cần” chứ chưa phải là tứ chánh cần. Theo nguyên lý tứ chánh cần “thiện tăng thì ác tự giảm” chứ không cần nỗ lực “lấy bỏ” bỏ gì cả. Giống như mặt trời lên thì đêm tối tự diệt, trong đó không có cố gắng nào theo nghĩa nỗ lực của bản ngã cả. Như vậy, ở mức độ thấy pháp tự nhiên, vô ngã, thì tánh biết tự ứng sự thận trọng chú tâm quan sát, tự trở về trọn vẹn tỉnh thức, tự sáng suốt định tỉnh trong lành, tự rỗng rang lặng lẽ trong sáng, chính là lúc tinh tấn chánh niệm tỉnh giác miên mật nhất, và đó cũng chính là lúc thể hiện tứ chánh cần cao nhất vậy.
2) Theo thầy hiểu thì định nghĩa Dục như vậy không đúng. Dục (chanda) trong tứ như ý túc không phải là tham dục (lobha) hay ái dục (tanha). Dục ở đây là ý muốn khi có nhu cầu thật sự cần thiết, như đói muốn ăn, khát muốn uống, đau khổ muốn thấy nguyên nhân v.v… Nhưng muốn diệt khổ cho mau để được sung sướng thì đó là ái dục, cho dù muốn sở hữu Niết-bàn để được an lạc đi nữa thì vẫn còn cái ngã tham ái. Muốn thấy rõ đâu là khổ, đâu là nguyên nhân sự khổ, đâu là chánh đạo, đâu thật sự là Niết-bàn, đó là Như Ý Túc cao nhất của người hành đạo. Vì vậy, người thường sống tinh tấn cánh niệm tỉnh giác chính là người hành bốn Như Ý Túc cao nhất vậy.
3) Định nào do bản ngã tạo nên dù là tứ thiền bát định vẫn còn ở trong tam giới nên không phải là chánh định, định nào do vô ngã vô vi (thật sự ly dục, ly bất thiện pháp) mà có thì đó là Chánh Định trong bát Chánh Đạo. Con nên đọc cuốn Sống Trong Thực Tại, trong đó thầy đã trình bày rất rõ những điều con thắc mắc.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Con cảm ơn Thầy.
Kính thưa Thầy chỉ cho con, con có nghe Pháp trong bài Ốc Đảo Tự Thân có dạy rằng khi tâm phát sinh điều ác thì cắt không duy trì còn khi tâm phát sinh điều thiện thì duy trì. Nhưng con có nghe Thầy giảng về một bài Pháp thoại nào đó, nếu khi tâm phát sinh ý nghĩ xấu mà liền sợ và lo niệm để diệt thì không thấy được tận gốc của tâm và không diệt được tận gốc rễ của Tham Sân Si, chỉ thận trọng chú tâm quan sát trạng thái để thấy rõ sân thì mới diệt được. Khi cái ngã ý thức xen vào thì tâm sẽ nhảy sang suy nghĩ khác và nếu chánh niệm còn yếu thì sẽ bị dẫn dắt đi thật xa rồi mới quay về với chính mình được.
Còn khi tâm phát sinh ý tốt mà ta muốn duy trì thì theo con hiểu nếu ta níu kéo cố duy trì thì cũng là ý thức của bản ngã xen vào nên đó cũng là tục đế phải không Thầy? Con không biết có nghe và và hiểu sai trong bài Ốc Đảo Tự Thân không. Con xin Thầy chỉ dạy cho con. Thành kính tri ân Thầy chúc Thầy và Quý Sư được nhiều sức khoẻ.
Xem câu trả lời
Duy trì điều tốt và loại bỏ điều xấu là giai đoạn đối trị của pháp tu tinh tấn theo Tứ Chánh Cần. Còn trong pháp tu Tứ Niệm Xứ hoặc thiền Vipassanā thì tinh tấn chánh niệm tỉnh giác chính là trở về trọn vẹn trong sáng với trạng thái tâm ngay đó, dù nó là tốt hay xấu cũng chỉ thấy thực tánh sinh diệt của nó thôi chứ không sinh tâm tham ưu, nắm giữ hay nương tựa vào bất kỳ điều gì.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Bạch Thầy, con hiểu về Chánh tinh tấn như thế này có đúng không ạ: Khi nhìn thấy pháp hay sự kiện như nó là (chánh kiến) thì hành động (hoạt động) về thân khẩu ý của ta mang 4 tính chất: ngăn ác, diệt ác, sinh thiện, dưỡng thiện. Chứ không phải Chánh tinh tấn là thực hiện lần lượt 4 “tiêu chí” trên có phải không ạ?
Đúng. Thường 4 phương diện tinh tấn được thực hiện rất nhiều cách khác nhau tùy từng trường hơp, khi thì yếu tố này trước khi thì yếu tố kia trước, nhưng khi duyên một yếu tố nào phát sinh thì 3 yếu tố kia cũng cùng có mặt. Ví dụ khi chánh niệm phát sinh thì thất niệm bị diệt, không có thất niệm thì chánh niệm được duy trì, chánh niệm được duy trì nên thất niệm không sinh. Đó là tứ Chánh Cần.Tất nhiên không thể tách riêng 4 yếu tố để tu hết cái này qua cái khác.