Con xin đảnh lễ và chúc Thầy sức khỏe. Thầy dạy con thư giãn buông xả và thận trọng chú tâm quan sát tức tinh tấn chánh niệm tỉnh giác. Con thực hành như vậy mà sao có khi con thấy hơi thở của con, vậy chắc là con hành sai phải không thưa Thầy? Nếu sai con phải sửa làm sao, xin thầy chỉ giùm con.
Con cảm ơn thầy.
Khi con thận trọng chú tâm quan sát thực tại thân-tâm-cảnh, tức trở về trọn vẹn trong sáng với thân-thọ-tâm-pháp thì đó chính là tinh tấn chánh niệm tỉnh giác trong thiền minh sát. Nếu trong khi minh sát như vậy mà có lúc con thấy diễn biến của sự kiệnđang thở một cách tự nhiên – không cố ý điều khiển – thì đó chính là niệm thân, không sai gì cả.
Nhưng nếu con thấy tướng hơi thở do tưởng sinh – cái gọi là hơi thở chỉ do tưởng sinh vì nó là vật khái niệm và danh khái niệm chứ không có thực tánh – thì lúc đó con đang đi qua hướng thiền định chứ không còn là thiềnminh sát nữa. Nếu chỉ như vậy thì con thấy như vậy thôi chứ không ham thích đi sâu vào thiền định thêm nữa thì cũng không sao.
Nhiều người hành đến đây (thấy tướng hơi thở) tưởng đã phát sinh tuệ thấy danh sắc là nhầm lẫn rất lớn. Khi nào thấy diễn biến của sự kiện đang thở mà không còn ý niệm “Ta thở” thì mới thấy được sắc pháp và cái thấy đó là danh pháp, không phải Ta, của Ta hoặc tự ngã của Ta thì mới là tuệ thấy danh sắc. Như vậy con phải tự xác định là conthấy tướng hơi thở hay thấy sắc pháp trong khi thở, thì mới biết đó là thiền tuệ hay thiền định.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Kính thưa thầy,
Con thường bị chìm đắm trong những sự việc đã xảy ra trong quá khứ. Nội tâm con không đủ chánh niệm để biết mình đang bị lôi kéo miên man trong những tưởng tượng. Thầy cho con lời khuyên.
Xem câu trả lời
Chỉ cần con thận trọng chú tâm quan sát vào những hoạt động hiện tại của thân tâm thì không bị hồi tưởng lôi cuốn con về quá khứ hoặc tưởng tượng thu hút con đến tương lai mà bỏ quên hiện tại. Chính vì trong quá khứ thiếu thận trọng chú tâm quan sát nên đã để lại những vùng mù, những lầm lạc trong ký ức, và bây giờ nó “đòi nợ” phải giải quyết cho xong. Nhưng con không thể giải quyết những gì đã xảy ra trong quá khứ, mà chỉ giải quyết bằng cách thận trọng chú tâm vào hiện tại mà thôi. Trọn vẹn trong sáng với hiện tại thì quá khứ và tương lai đều được giải quyết ổn thỏa.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Thưa Thầy, con rất cám ơn câu trả lời của Thầy. Đúng là trong con có đủ cả hai điều Thầy phân tích. Con cũng nhận ra mình còn thiếu tinh tấn, chánh niệm, tỉnh giác. Con sẽ thường nhắc nhở mình hơn Thầy ạ.
Xem câu trả lời
Đúng đó con. Trong thiền Vipassanà thấy tức là hành chứ không phải hành là áp dụng theo một phương pháp để cố gắng làm gì với ý đồ đạt được điều mình mong muốn. Cái mong muốn luôn ở tương lai, trong khi cái được thấy chỉ ở ngay đây, trong hiện tại, như nó đang là. Thấy là phát hiện ra sự thật, thấy ra thực tánh của pháp đang vận hành tự nhiên ngay nơi thực tại thân-tâm-cảnh đúng với thời-vị-tính của nó mà thôi. Nhận ra điều này con sẽ không còn lăng xăng kiếm tìm và giải quyết theo cái ta luôn muốn khẳng định mình nữa.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Con thành kính tri ân Thầy đã dành thời gian quý báu để trả lời thắc mắc của con. Hình ảnh ví dụ về cây đèn pin minh hoạ cho chánh niệm và tỉnh giác thật hay thưa Thầy. Con đã hiểu rồi!
Kính thưa Thầy,
Đầu tiên con kính đảnh lễ Thầy. Thầy tuy xa tít nửa vòng trái đất nhưng vẫn thật gần gũi với chúng con trên trang web này.
Hôm nay nhân tiện có đạo hữu trình với Thầy về Chánh niệm tỉnh giác. Con kính xin Thầy hoan hỷ giảng giải giùm con có phải Chánh niệm tỉnh giác là hai trạng thái nên luôn đi kề với nhau thì tốt hơn khi tách rời nhau? Có người có chánh niệm nhưng không có tỉnh giác hoặc có tỉnh giác nhưng lại không có chánh niệm không thưa Thầy? Tại sao có những người đang lái xe, biết mình đang lái xe nên vẫn lái xe an toàn nhưng lại đi lạc đường hoặc có khí có người vừa chạy xe vừa rơi vào trạng thái “định” đến khi “lọt đất” vì chiếc xe va vào ổ gà làm té nhưng vẫn không thấy đau dù bị thương?
Kính mong Thầy khi thuận tiện cho con lời chỉ dạy.
Con kính tri ân Thầy.
Kính chúc Thầy luôn khỏe và an vui.
Xem câu trả lời
Chánh niệm và tỉnh giác là hai yếu tố khác nhau về tính chất và tác dụng nhưng lại bổ túc cho nhau và hầu như luôn đi đôi với nhau như hai mặt của bàn tay. Chánh niệm thuộc về định, tỉnh giác thuộc về tuệ. Chánh niệm giữ tâm trọn vẹn trên đối tượng, tỉnh giác soi sáng đối tượng. Có thể 2 yếu tố không cân bằng khi niệm hoặc tuệ yếu hay mạnh hơn. Ví như cây đèn pin, giữ yên hướng chiếu đúng trên đối tượng là chánh niệm, chiếu sáng để soi thấy đối tượng là tỉnh giác. Nếu không giữ đủ vững cũng không thấy, nếu đèn không đủ sáng cũng không thấy. Giữ không yên thì tâm chưa đủ định nhưng giữ quá yên không di động được tức định quá sâu thì bỏ mất đối tượng chuyển động, như vậy là chánh niệm không đúng mức. Chiếu không đủ sáng hoặc quá sáng thì không thấy được đối tượng, như vậy là tỉnh giác chưa đúng mức. Hai yếu tố này phải cân bằng và đúng mức thì tuệ giác thấy thực tánh pháp mới phát huy được. Trong những tình huống con trình bày thì đó chính là một trong hai yếu tố mạnh quá hoặc chưa đủ nên thiếu cân bằng mà sinh ra sự cố.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Kính thưa Thầy: nghe thầy dạy con đã thực hành chánh niệm tỉnh giác trong mọi lúc có thể, thì có 2 lần con rơi vào trạng thái không cần cố gắng mà vẫn thấy rõ được mọi cử động và hơi thở ra vào, tâm thì thanh thản, hành động nhẹ nhàng chậm rãi mặc dù công việc cần khẩn trương, con mới hiểu câu Thầy nói thanh thản trong bận rộn, ung dung trong ràng buộc… Lần đầu kéo dài hơn 1 giờ, lần 2 hơn nửa giờ. Nay trình Thầy xin thỉnh ý chỉ dạy. Con xin đảnh lễ Thầy.
Xem câu trả lời
Tốt lắm con. Khi đó thực tánh pháp tự xuất hiện chứ không cần tìm kiếm, không cần dụng tâm muốn biết hay muốn được (sở tri, sở đắc). Chính lúc đó mới thật sự chánh niệm một cách vô vi vô ngã. Con nhớ là đừng bao giờ muốn lặp lại trạng thái đó. Đơn giản là vì nó luôn ở đó, chỉ tại cái Ta khởi niệm muốn tìm cầu nó nên không thấy nó mà thôi. Đó là lý do vì sao thầy nói: Thiền là tự nhiên, vô tâm và giản dị. Tự nhiên nên nó như nó là, vô tâm nên không khởi niệm tìm cầu, giản dị nên không cần thêm bớt. Đó là nguyên lý của thiền. Chúc mừng con!
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Kính thưa thầy,
Trong khi đi làm thì thời gian giải lao là 30 phút để ăn uống. Con luôn cảm thấy bị thời gian hối thúc. Con cứ nghĩ ăn nhanh để làm việc tiếp, vì giải lao quá giờ thì bị nhắc nhở. Như vậy thì không được thoải mái ăn uống. Vì thầy giảng là ăn thì ăn, không nghĩ ăn rồi để làm gì nữa.
Và lúc đi làm thì chạy xe cứ nghĩ chạy nhanh đến nơi, không thì bị trễ, như vậy thì chẳng có lúc nào được định tĩnh.
Con dễ bị căng thẳng. Đầu óc bị căng thẳng về mặt thời gian.
Trước đây thì con bị chạy về phía trước mà không nhận ra, giờ con nhận ra một chút ít, nhưng con chưa biết làm sao thay đổi thói quen này. Nó giống như 1 quán tính.
Kính xin Thầy cho con lời khuyên.
Xem câu trả lời
Trở về trọn vẹn trong sáng với thân tâm khi ăn, khi chạy xe… chính là cách thoát khỏi thời gian tâm lý và thói quen, nghĩa là thoát khỏi sự sợ hãi, căng thẳng và mệt mỏi. Đó cũng chính là giới định tuệ, bát chánh đạo đó con.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Thưa Thầy, cho con hỏi chánh niệm là như thế nào? Con cảm ơn Thầy.
Xem câu trả lời
Nếu đứng riêng một mình thì chánh niệm là trọn vẹn với thực tánh pháp như nó đang là, thí dụ khi con đi thì tâm pháp trọn vẹn với sắc pháp ngay tại đó và lúc đó, nếu con khởi niệm “tôi đi” hoặc muốn chú ý tìm hiểu “đi như thế nào” hoặc tâm cố gắng chú niệm vào đối tượng … thì liền rơi vào tướng khái niệm, lúc ấy là tư niệm chứ không còn là chánh niệm nữa.
Nếu chánh niệm hiểu theo nghĩa đại diện cho cụm từ tinh-tấn-chánh-niệm-tỉnh-giác thì có nghĩa là trở về trọn vẹn trong sáng với thực tại như nó đang là. Trở về vì không phóng dật bên ngoài, trọn vẹn hay tự tại vì không thất niệm ngoại tại, trong sáng vì không bị che lấp bởi khái niệm tục đế nên thấy rõ thực tánh chân đế. Người ta thường nhầm lẫn chánh niệm với tư niệm, ghi nhận, tập chú (gom tâm chú ý vào), định tâm (concentration) hoặc lặp đi lặp lại trong tâm để ghi nhớ, do đó đưa đến tình trạng bị căng thẳng vì cố gắng đạt được mục đích, ngược lại, trong chánh niệm hoàn toàn không còn bóng dáng của những tạp niệm đó. Hãy thận trọng đừng dùng từ chánh niệm một cách bừa bãi.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Bạch thầy! Sau khi được thầy khai sáng, con đã buông bỏ những cách thực hành cũ. Con xác định lại rằng không nỗ lực hay cố gắng tu luyện dể tạo tác trở thành gì nữa. Giờ con đã tìm thấy được cái tâm yên ổn, nhẹ nhang trở lại, và sự thấy biết của con cũng rõ ràng, trong suốt hơn. Các đối tượng đến rồi đi mà tâm con không có sự định danh hay phê phán gì. Thái độ của con như vậy có đúng chưa thưa thầy? Con biết thầy đang đi dạy ở xa mà vẫn dành thời gian trả lời thư cho chúng con. Thầy thật là tuyệt vời!
Xem câu trả lời
Còn hơn cả tuyệt vời nữa là con đã thấy ra và buông bỏ cách hành theo các phương pháp mà chỉ còn sống chiêm ngoạn pháp, thể nghiệm pháp, thực chứng pháp một cách tự nhiên, vô tâm và giản dị. Chỉ những ai vào được pháp giới này mới có thể cảm ứng được đạo vị không thể nghĩ bàn con nhỉ. Chúc mừng con!