Các câu hỏi liên quan đến chủ đề: thực hành chưa đúng

Không thể giác niệm (chánh niệm tỉnh giác) hơi thở được mà chỉ giác niệm sự thở, vì đây là động thái diễn biến của trạng thái toàn thân khi đang thở vô hoặc thở ra. Đó là nhầm lẫn rất lớn mà các phương pháp thở không để ý tới làm cho việc thực hành trở nên phức tạp và rối loạn. Hơi thở là một vật khái niệm hoặc danh khái niệm, không có thực tánh để giác niệm, sự thở là một danh động từ chỉ trạng thái đang diễn biến của hoạt động thở vô hoặc thở ra, có thực tánh để giác niệm nên gọi là “cảm giác toàn thân” khi đang thở. (Nhiều người giải thích sai lầm là cảm giác toàn thân hơi thở, lẽ ra nên nói toàn thân sự thở mới đúng). Hơi thở chỉ có thể là đối tượng của thiền định vì cần có tưởng mới nắm bắt được tướng khái niệm của nó (nimitta).

Chữ “tôi” và chữ “sẽ” trong câu “cảm giác toàn thân tôi sẽ thở vô” là dịch từng chữ chứ không phải dịch nghĩa. Nếu dịch nghĩa thì nên nói: “cảm nhận toàn thân (khi) đang thở vô”, không cần chữ tôi mới đúng, vì đó là động tác thở đang diễn biến chứ không phải “tôi thở”. Tuy chữ “tôi” ở đây chỉ là đại từ nhân xưng, không mang tính bản ngã, nhưng rất dễ đưa đến nhầm lẫn có cái tôi trong động tác thở vốn tự nhiên (thực tánh pháp) hoặc cái tôi đang quan sát sự thở (có năng niệm, sở niệm). Còn chữ “sẽ” ở đây không phải thì tương lai mà chỉ nhấn mạnh rằng cái biết trọn vẹn luôn có mặt trước khi sự kiện thở xảy ra, chứ không phải đợi có thở mới chánh niệm tỉnh giác. Hãy thận trọng, nếu không, hành sai chỉ mất thì giờ vô ích mà còn rối rắm thêm!