Các câu hỏi liên quan đến chủ đề: thiền tuệ

Question 1

Ngày gửi: 09-01-2015

Câu hỏi:

Con chào thầy ạ! Thưa thầy con lại có 1 câu hỏi nữa muốn hỏi thầy ạ! Thưa thầy khi con ngồi thiền, con vẫn quan sát … đến giai đoạn cơ thể con bắt đầu đau , con vẫn quan sát, đau những điểm nào, những chỗ nào cứ từ từ lên rồi lại diệt, sau đó con tự nhiên không chịu được nữa lúc đó vọng tưởng quấy rầy làm 1 sát na con bị lung lay, rồi con buông lúc đó con vẫn biết nhưng chắc cái định của con hết năng lượng, sau đó con ngồi lại ngay thì cái đau đó không còn. Vậy thưa thầy lấy cái đau để đo định lực có đúng không ạ? Tại vì con đang có câu hỏi mà con chưa thỏa mãn là vì nếu mình sống với tánh biết an nhiên vô sự thì việc thiền hay không thiền thì cũng vậy, ngược lại là tại sao các vị sư thầy ngồi được rất chi là lâu, chắc là do sự rèn luyện chịu được cái đau và không mất đi chánh niệm nên chiến thắng được cái đau và không dính mắc vào cái đau nữa. Và do cái bản ngã lăng xăng tạo tác của con khiến con viết những dòng chữ này cho thầy nhưng con viết trong tâm trạng bình thường an nhiên, vô sự, không dính mắc đó chỉ là con làm chủ được pháp, còn ý nghĩa của câu hỏi là con chỉ hỏi để mình có thêm kiến thức mở rộng tầm nhìn thôi ạ, nhờ thầy đi trước chỉ giúp cho con ạ. Con xin cảm ơn thầy ạ.

Các chủ đề liên quan:

thiền định | khổ đau | tứ thiền bát định | thiền tuệ | thiền Minh Sát - Vipassanā

Answer

Không đau do ngồi lâu quen dần với cái đau không có ý nghĩa gì với thiền cả. Thiền là đau vẫn biết đau mà tâm không đối kháng, không loại bỏ hay chấp nhận. Khi thực sự chánh niệm tỉnh giác thì đau và không đau đều giống nhau trước tâm thấy biết. Một người kiên trì rèn luyện để đến lúc có thể vượt qua cơn đau dễ dàng thì ý chí người đó tăng cao nhưng đồng thời cái ngã cũng tăng cao, đó là cái ngã ý chí chứ không phải định lực, niệm lực hay tuệ lực gì cả. Mục đích của thiền không phải để được an nhiên vô sự (trạng thái) mà là để thấy vô thường, khổ, vô ngã nhưng tâm vẫn an nhiên vô sự (thái độ).

Question 2

Ngày gửi: 07-01-2015

Câu hỏi:

Con chào sư ạ. Con đã tu thiền quán (tứ niệm xứ, minh sát) được hơn một tuần nay. Con thấy con nhạy bén hơn, khi mọi sự vật hiện tưởng đến với con, con biết nó như thế nào. Nhưng con cảm thấy tâm con phải chạy quan sát cái này rồi cái kia. Chạy lung tung để quan sát nó. Vậy có phải tâm con bị lăng xăng không ạ? Con tu tập mới đầu con thấy đầu con hơi nhức. Chắc vì con tu thiền phải quan sát nhiều nên đau dầu. Vậy có đúng không ạ? Và từ khi tu tập đến giờ con ngủ không được thẳng giấc. Cứ một chút dậy. Trong mơ con có cảm giác suy nghĩ lung tung, con dậy con lại quán và nhận biết chúng. Rồi con lại ngủ. Rồi nhiều lúc con tỉnh dậy vì con mơ những cái không trong sạch, con lại quan sát nó mới ngủ tiếp. Như vậy con tu tập đã đúng hay con bị hoang tưởng sư. Kinh mong sư chị dạy cho con để con tu tập ạ. Sadhu sadhu.

Các chủ đề liên quan:

thiền định | tứ thiền bát định | thiền tuệ | thiền Minh Sát - Vipassanā

Xem câu trả lời

Answer

Tu như vậy chưa đúng nên mới sinh ra căng thẳng, khó ngủ và khi ngủ mới có nhiều giấc chiêm bao. Trong quan sát con còn cố gắng chủ quan, nghĩa là dụng công quan sát với “cái ngã ý thức” chứ chưa phải là sự quan sát tự nhiên của tánh biết với chánh niệm tỉnh giác rất thoải mái hồn nhiên, không ý đồ, không mục đích, chỉ duy thấy biết mà thôi.
“Cái ngã ý thức” luôn lăng xăng tìm kiếm đối tượng để quan sát, nên mới căng thẳng và dồn ép, trong đó luôn bị đẩy đi bởi ý đồ đàng sau, và bị lôi kéo bởi mục tiêu phía trước. Trong khi minh sát là buông mọi ý đồ thúc đẩy đàng sau và mọi lý tưởng kéo lôi phía trước, chỉ trọn vẹn trong sáng với thực tại đang đến đi tự nhiên, không dụng công kiếm tìm, chọn lựa, hay chạy đôn chạy đáo từ đối tượng này qua đối tượng khác gì cả, vì chỉ phí sức, mất công và tạo nhiều dị ứng (như căng thẳng, mất ngủ, chiêm bao…) Nên vào mục Pháp Thoại trang web này mở nghe những bài giảng hướng dẫn thiền để nắm vững nguyên lý mới hành. Hành sai chỉ mất thời gian điều trị lại rất khó.

Question 3

Ngày gửi: 05-01-2015

Câu hỏi:

Thưa Thầy, Trong một lần nghe pháp thoại của thầy có nói đến việc đạt được Định và sống với định quá lâu cũng không phải là đúng lắm, vì giống như dòng sông mà không chảy thì không còn giá trị của nó nữa. Con xin thầy nói cho con rõ chỗ này hơn và khi ngồi thiền hàng ngày thì nên như thế nào. Con cám ơn Thầy

Các chủ đề liên quan:

Xem câu trả lời

Answer

Đức Phật dạy định nhiều sinh trì trệ, khi đề cập đến 5 yếu tố cơ bản của tâm: Tín, tấn, niệm, định, tuệ. Tín nhiều quá sinh tham lam, tuệ nhiều quá sinh nghi hoặc, tấn nhiều quá sinh dao động, định nhiều quá sinh trì trệ. Niệm là trọn vẹn với thực tánh nên không thể thiếu không thể dư. Tứ thiền bát định của ngoại đạo thuộc 2 kiết sử sắc ái, vô sắc ái, chỉ đạt được đại ngã như Phạm Thiên thôi, không phải là chánh định trong Bát Chánh Đạo. Định trong Bát Chánh Đạo luôn kết hợp hài hoà với Giới và Tuệ chứ không bao giờ quá được. Chánh định thuộc vô ngã nên không thể đem cái ta ra hành được, khi tâm hoàn toàn thư giãn buông xả không còn “cái ta hành” thì nó tự đến, như nước để yên thì tự lắng đọng vậy. Đó là cách hành thiền định mà không hành gì cả.

Question 4

Ngày gửi: 26-10-2014

Câu hỏi:

Kính thưa Thầy, con nghe lại bài pháp ngày thứ 1 của khóa thiền thứ 4, Thầy có nói là khi có dịp, Thầy sẽ giảng rõ những loại Thiền Định nào làm cản trở và hỗ trợ cho Thiền Tuệ. Con rất muốn nghe bài pháp này, và con nghĩ rằng hiện nay cũng không ít người đang nhầm lẫn, có xu hướng thiên về thiền định mà chưa phân biệt được loại thiền định nào cản trở cho sự giác ngộ. Kính mong Thầy hoan hỷ sớm giảng bài pháp đó khi có dịp. Con xin cảm ơn Thầy!

Các chủ đề liên quan:

tứ thiền bát định | thiền tuệ | thiền Minh Sát - Vipassanā | thiền định

Xem câu trả lời

Answer

Trong những khóa sau đó thầy đã có giảng rồi và trong cuốn Sống Trong Thực Tại, chương 8 thầy cũng đã phân biệt các loại thiền định rồi. Thiền định nào đạt được nhờ nỗ lực tạo tác của bản ngã đều trở ngại cho thiền tuệ, dù có thể đạt được thần thông, nó thường đi kèm với tà kiến, trong 62 tà kiến mà đức Phật nói đến hầu hết đều xuất phát từ thiền định, và đọa địa ngục vô gián như Devadatta cũng vì thiền định, thần thông. Chỉ có thiền định nào xuất phát từ tâm buông xả, vô ngã, vô vi mới là chánh định, định này không thể thiếu trong thiền tuệ.

Question 5

Ngày gửi: 01-06-2014

Câu hỏi:

Kính bạch sư ông, Trước tiên, con xin được đem hết lòng thành kính, đảnh lễ sư ông lần thứ nhất, lần thứ nhì, lần thứ ba. Ngưỡng nguyện hồng ân Tam Bảo gia hộ pháp thể sư ông luôn được khinh an trong suốt chuyến hoằng pháp. Thưa sư ông, xin sư ông từ bi giảng giải thêm cho con về “tùy tín hành” trong kinh Trung Bộ ạ. Con có nghe qua sư phụ con ngày xưa nói ngài Xá Lợi Phất đi theo “tùy pháp hành” hay tứ niệm xứ, tức đi thẳng không lọt vào ngã tẻ. Đây là con đường thẳng chánh pháp đắc lậu tận thông và có tuệ giải thích (không phát triển ngũ thông). Về “tùy pháp hành” con đã nghe các bài pháp của sư ông nên con mới hiểu. Riêng ngài Mục Kiền Liên đi theo tùy tín hành. Đi con đường này nếu không lọt vào ngã tẻ thì sẽ có được cả lục thông. Con không dám bàn hay hỏi về chuyện thần thông, con chỉ chưa hiểu “tùy tín hành” khác với “tùy pháp hành” thế nào và “tùy tín hành” có liên quan gì đến pháp môn tịnh độ không ạ? (Vì con cho chữ “tín” là tin, vậy là đường lối tu tập có dựa trên niềm tin nên sẽ có mối liên hệ với các pháp môn như tịnh độ). Xin sư ông từ bi khai thị và chỉ dạy con thêm. Con luôn tôn kính sư ông như sư phụ quá cố của con. Thật sự con cũng không biết căn cơ con thế nào, chỉ dò dẫm tự tìm hiểu và tu tập. Gần đây con có phước duyên được nghe pháp của sư ông nên mới dần sáng tỏ nhiều khúc mắc. Con luôn tha thiết mong sẽ được sư ông dạy bảo con nghiêm khắc như một đệ tử để con thấy rõ đường đi của mình hơn. Cuối lời, một lần nữa con xin thành tâm cung kính đảnh lễ sư ông ạ.

Các chủ đề liên quan:

thiền tuệ | thiền Minh Sát - Vipassanā | tông phái & pháp môn

Xem câu trả lời

Answer

Con hiểu đúng, chữ tín có nghĩa là tin. Tuỳ tín hành là do tin GIÁO PHÁP mà hành, còn tuỳ pháp hành là do thấy PHÁP TÁNH mà hành. Nếu nói theo Thiền Vipassanà thì người đã chứng được thực tánh chân đế, tức thấy pháp tánh qua các tuệ chứng mà Thiền Tông gọi là kiến tánh hay ngộ, thì từ đó sẽ tuỳ pháp hành. Người chưa ngộ hay chưa thấy thực tánh chân đế mà chỉ tin nơi giáo pháp đức Phật dạy hay chư Thánh Tăng thuyết để hành theo thì gọi là tuỳ tín hành. Tuy nhiên chữ tín này không phải là mê tín mà là tin vì Phật nói đúng, tuy chưa tự mình thấy pháp tánh nhưng hiểu lời dạy của đức Phật rồi hành theo mà giác ngộ nên gọi là tuỳ tín hành chứ không phải nhắm mắt mà tin dù không hiểu gì cả.

Question 6

Ngày gửi: 18-05-2014

Câu hỏi:

Kính thưa sư con có những thắc mắc sau xin được sự hướng dẫn của sư: – Trong bát chánh đạo thì chánh kiến là quan trọng nhất, nhưng con chưa hiểu chánh kiến thực sự là gì? – Pháp luôn thay đổi rất nhiều hình dạng trạng thái từ xa xưa đến giờ. Nhưng ai tạo ra pháp? Trong đạo Phật con thấy vẫn còn bỏ ngỏ câu hỏi này. – Ai cũng có Phật Tánh hay Tánh Biết. Như vậy thì Phật tánh mỗi người có giống nhau không? Hai người cùng nhận được Phật tánh và sống với Phật tánh, nếu không trao đổi bằng lời, văn tự thì có biết nhau không? – Đức Phật đã tu tập rất nhiều pháp. Nhưng những pháp này không đưa đến mục đích giải thoát khổ đau sinh tử luân hồi. Cuối cùng thì đức Phật Thích Ca đã tu tập như thế nào để đạt đến mục đích này? Và thời gian từ lúc thực hành đến khi đạt đạo khoảng bao lâu? – Lúc gần thành đạo nhiều ma nữ hiện lên để cám dỗ đức Phật Thích Ca nhưng không làm gì đức Phật. Kính xin sư cho biết đức Phật vượt qua ái dục bằng cách nào, vì đây là thử thách rất khó khăn nhiều người không thể vượt qua được? – Trong kinh Lăng Nghiêm đức Phật chỉ cho ngài A nan chính tánh biết mới là bản tâm của ông Anan. Nhưng kính thưa sư nếu não bị hư hoại, hoặc thân này mất đi thì tánh biết có còn tồn tại không? – Tất cả mọi sự việc, thân, tâm, cảnh đều có bản chất là không. Như vậy mọi sự vật đều không vướng mắc nhau, mọi sự đều vô sự ngay từ đầu, mọi thành đạt đều không thể. Kính thưa sư có phải như vậy không? – Nhưng đây là pháp học còn pháp hành thực sự như thế nào? Với lòng thật tâm kính xin sư hướng dẫn. Ngoài sự ích lợi cho con, lời hướng dẫn của sư con nghĩ cũng đem đến rất nhiều ích lợi cho rất nhiều người khác. Con xin được cảm ơn sư.

Các chủ đề liên quan:

Xem câu trả lời

Answer

1) Chánh kiến là thấy biết như thật – thấy mọi sự mọi vật đúng với bản chất hay thực tánh của nó chứ không theo quan niệm, tình cảm của mình.

2) Nếu Thầy trả lời A tạo ra pháp thì con thỏa mãn chưa hay còn hỏi ai tạo ra A? Nếu vậy hỏi đáp khi nào dứt? Giống như hỏi gà sinh ra trứng hay trứng sinh ra gà vậy!

3) Nếu thầy nói Tánh Biết giống hay khác thì con chấp nhận ngay hay còn phải kiểm chứng? Nếu phải kiểm chứng mới thực biết thì con tự kiểm chứng cũng biết đâu cần hỏi thầy?

4) Biết bằng tánh biết khác với biết bằng lời. Điều này con cũng cần khám phá nơi chính mình thì sẽ thấy ra sự khác biệt đó.

5) Pháp tu cuối cùng khi giác ngộ là tánh biết thấy ra Sự Thật. Sự giác ngộ này là thấy ngay (sanditthiko) không trải qua thời gian (akàliko). Còn trải qua sinh tử luân hồi thì vô lượng kiếp.

6) Ngài vượt qua tà kiến và tham ái bằng Minh và Hạnh viên mãn.

7) Tánh biết không sinh, không diệt, không thường, không đoạn, không hữu, không vô, không đến, không đi nên chết sống không ảnh hưởng đến nó. Ví như hộp quẹt hư đâu có nghĩa là hết lửa, và khi con không thấy lửa đâu phải là lửa diệt?

8) Phải.

9) Nếu hiểu học pháp tức là quan sát pháp (minh sát) để thấy pháp (thực tánh) thì thấy pháp tức là hành pháp. Hành Vipassanà đơn giản là thấy pháp đúng với pháp tánh, do đó hành chính là học và học chính là hành, chứ học không có nghĩa là thu thập ngữ nghĩa để tích lũy kiến thức, và hành không có nghĩa là áp dụng kiến thức để đạt được điều gì. Thầy chỉ gợi ý thôi, con đừng mong đợi một câu trả lời như ý, hãy tự trải nghiệm và chiêm nghiệm ngay nơi thực tại thân tâm cảnh con sẽ tự thấy ra tất cả, đó mới thật là câu trả lời chính xác nhất mà con tìm thấy nơi pháp. Nếu con chịu khó tự chiêm nghiệm học hỏi ở pháp một tí thì thầy sẽ đỡ mất công biết bao!

Question 7

Ngày gửi: 09-03-2014

Câu hỏi:

Thưa thầy, Con đang đọc quyển Thực tại hiện tiền của thầy. Theo cách hiểu còn non cạn của con, thầy có dạy về cách nhìn mọi thứ như nó đang là. Ví dụ như khi con nhìn một bông hoa thì không để tiến trình ngũ uẩn làm cho cái thấy này rối ren chồng chất thêm bằng các kinh nghiệm, kiến thức trước đó, tức là nhìn trực tiếp không qua so sánh với bông hoa trong tiềm thức của con. Được như thế thì bông hoa luôn là một thực thể sống động, tươi mới vì không bị khuôn khổ trong kinh nghiệm. Vậy cái-bông-hoa-đang-là có phải là thực tánh chưa ạ? Vì con nghĩ do con chịu nghiệp quả sắc là thân người nên mới có nhận thức và đối tượng nhận thức tương ưng, nên nhìn bông hoa, mà thực tướng chỉ là hào quang hay năng lực hội tụ, vọng hóa theo nghiệp mà thành hình tướng hoa. Nếu con là bướm chắc cái nhìn và cảm nhận về bông hoa đã khác. Như vậy cái-thực-thể-bông-hoa-đang-là dù không đeo theo vọng tình, vọng tưởng của sự yêu ghét trong diễn trình tâm lý cũng mới là “mặt trăng thứ 2 do đè mí mắt mà thấy” như trong kinh Lăng Nghiêm dạy chứ chưa phải là “thực tướng vô tướng”. Riêng con có một sự cảm nhận “thực tướng vô tướng” của các pháp là khi nhìn sâu vào hiện tướng của các pháp, chúng đều được đột khởi lên từ trong lặng lẽ mà con không biết dùng danh từ gì để gọi – con tạm gọi là chân không. Như khi tự hỏi lửa từ đâu đến, con cũng cảm nhận là lửa có sẵn ở ngay đây, chỉ tùy duyên mà phát hiện trong chân không thôi. Hoặc như khi con niệm Phật hay nghe một âm thanh, có lúc con không chú tâm vào chính âm thanh đó, mà chỉ nghe sự yên lặng nơi âm thanh khởi lên rồi rơi xuống chìm vào đó. Con nghĩ sự lặng lẽ chân không ấy mới chính là nơi làm phát hiện các pháp và là chỗ trở về của vạn vật và các pháp. Vậy sự quán chiếu đó của con có phải là một cách thiền không? Và nó khác với thiền minh sát như thế nào ạ? Con xin thầy từ bi khai sáng thêm cho con.

Các chủ đề liên quan:

thiền tuệ | như nó đang là | thiền Minh Sát - Vipassanā

Xem câu trả lời

Answer

Nếu con “thấy” với tâm rỗng lặng trong sáng tự nhiên, tuỳ duyên phát hiện, không qua cái gọi là “quán chiếu” theo bất kỳ ý niệm nào, dù là ý niệm “chân không” hay “thực tướng vô tướng”… thì thực tánh pháp tự hiển bày như nó đang là, đó là thiền Vipassana, còn nếu con “quán chiếu” bằng cách “nhìn sâu vào hiện tướng của các pháp”, theo một chiều kích có dụng ý nào đó thì vẫn ở trong phạm trù khái niệm, nghĩa là vẫn qua lăng kính của “cách nhìn” chứ không phải pháp như nó đang là. Đang là chứ không cho là, nghĩ là, phải là, sẽ là… chân không hay diệu hữu gì cả. Nếu con thấy với cái thấy mà dù có con nhìn hay không thì pháp vẫn đang là thì đó là cái thấy của thiền Vipassana hay Kiến Tánh.

Question 8

Ngày gửi: 05-03-2014

Câu hỏi:

Con cảm ơn Thầy. Kính thưa Thầy chỉ cho con, con có nghe Pháp trong bài Ốc Đảo Tự Thân có dạy rằng khi tâm phát sinh điều ác thì cắt không duy trì còn khi tâm phát sinh điều thiện thì duy trì. Nhưng con có nghe Thầy giảng về một bài Pháp thoại nào đó, nếu khi tâm phát sinh ý nghĩ xấu mà liền sợ và lo niệm để diệt thì không thấy được tận gốc của tâm và không diệt được tận gốc rễ của Tham Sân Si, chỉ thận trọng chú tâm quan sát trạng thái để thấy rõ sân thì mới diệt được. Khi cái ngã ý thức xen vào thì tâm sẽ nhảy sang suy nghĩ khác và nếu chánh niệm còn yếu thì sẽ bị dẫn dắt đi thật xa rồi mới quay về với chính mình được. Còn khi tâm phát sinh ý tốt mà ta muốn duy trì thì theo con hiểu nếu ta níu kéo cố duy trì thì cũng là ý thức của bản ngã xen vào nên đó cũng là tục đế phải không Thầy? Con không biết có nghe và và hiểu sai trong bài Ốc Đảo Tự Thân không. Con xin Thầy chỉ dạy cho con. Thành kính tri ân Thầy chúc Thầy và Quý Sư được nhiều sức khoẻ.

Các chủ đề liên quan:

thiền tuệ | thiền Minh Sát - Vipassanā | pháp đối trị | tứ chánh cần

Xem câu trả lời

Answer

Duy trì điều tốt và loại bỏ điều xấu là giai đoạn đối trị của pháp tu tinh tấn theo Tứ Chánh Cần. Còn trong pháp tu Tứ Niệm Xứ hoặc thiền Vipassanā thì tinh tấn chánh niệm tỉnh giác chính là trở về trọn vẹn trong sáng với trạng thái tâm ngay đó, dù nó là tốt hay xấu cũng chỉ thấy thực tánh sinh diệt của nó thôi chứ không sinh tâm tham ưu, nắm giữ hay nương tựa vào bất kỳ điều gì.

Question 9

Ngày gửi: 10-12-2013

Câu hỏi:

Kính thưa Thầy, trong quyển ‘Thiền Phật giáo Nguyên Thuỷ và Phát triển’ ở phần đầu Thầy viết về thiền định, phần sau là thiền tuệ. Phần thiền tuệ thì con biết cách ứng dụng bằng tánh biết để tu như lời Thầy dạy, nhưng phần thiền định thì con chưa biết ứng dụng làm sao, vì nếu con dùng để mục để quán thì trong con đã xác định mục đích như là đạt được quang tướng, tứ thiền bát định rồi. Có phải phần thiền định chỉ dùng cho những ai còn nhiều tham muốn tu tập tạm thời để dễ đoạn trừ như dùng đề mục quán tử thi, sau đó phải chuyển qua tu tập thiền tuệ đúng hướng phát triển tự nhiên phải không Thầy? Hay là trong Phật giáo tuy liệt kê ra thiền định và tuệ nhưng cách ứng dụng tu tập vẫn là thiền tuệ phát triển chánh định tự nhiên. Vì con muốn dùng pháp quán 32 thể trược thuộc thiền định nhưng lại băn khoăn là quán như vậy thì trái với cách tu trong sáng, định tĩnh, trong lành rồi. Kính mong Thầy chỉ dạy cho con.

Các chủ đề liên quan:

Xem câu trả lời

Answer

Tuy là nói thiền tuệ để phân biệt với thiền định ngoài đạo Phật, nhưng thực ra trong thiền tuệ đã có chánh định rồi. Nếu con tu đúng thiền tuệ thì giới định tuệ đều được phát huy viên mãn. Những người ngoại đạo trước đây đã có tu tứ thiền bát định khi theo Phật thì họ vẫn được giữ các mức định này nhưng không được đắm chìm trong hỷ lạc và các loại thần lực. Chính thiền tuệ giúp họ chuyển hóa các định đó thành chánh định trong giới định tuệ, vì có chánh định thì có trí tuệ, còn tứ thiền bát định vẫn còn trong vô minh ái dục nên thường chỉ cản trở trí tuệ mà thôi. Vì vậy chấp định, chấp không thì vẫn còn nương tựa (nissita), còn bám víu (upadāna) vào sinh, hữu, tác, thành không phải là con đường xả ly, ly tham, đoạn diệt trong không, vô tướng, vô tác, vô cầu.

Đức Phật dạy tâm vốn rỗng lặng trong sáng (pabhassara citta), còn các phiền não tham sân si chỉ là khách vãng lai (āgantuka). Thầy phát hiện tâm rỗng lặng trong sáng ấy vốn tự có 3 yếu tố là sáng suốt, định tĩnh, trong lành. Sáng suốt là tuệ, định tĩnh là định, trong lành là giới, nên có thể gọi đó là giới định tuệ tự tánh, vốn vô ngã tức không sinh, không hữu, không tác, không thành. Nên nếu biết buông xả (10 pháp ba-la-mật đều là buông xả), bớt tích lũy, thì khách phiền não (āgantuka) sẽ không lui tới và thân tự giới, tâm tự định, tuệ tự chiếu. Nếu tâm thường buông lung, thất niệm, mất tỉnh giác, ngay đó chỉ cần trở về (tinh tấn) trọn vẹn (chánh niệm) trong sáng (tỉnh giác) với thực tại thân-tâm-cảnh thì liền phục hồi tự tánh giới định tuệ. Hoặc thận trọng, chú tâm, quan sát để tâm bớt phan duyên theo ngoại cảnh. Đó là cách tu phát huy giới định tuệ tự nhiên nhất đúng như tâm nguyện của con mà không cần đi theo con đường tứ thiền bát định, mất thì giờ vô ích.

Còn nếu con muốn quán 32 thể trược là pháp đối trị lòng tham ái nơi cái gọi là “thân này của tôi” hay “thân kia xinh đẹp” thì cũng tốt, nhưng phải quán trên 32 thể trược thật chứ không tưởng tượng thì cũng chính là thiền tuệ.