Các câu hỏi liên quan đến chủ đề: sự thở

Người hành đề mục thở vô thở ra thường nhầm lẫn với luyện khí công Trung Hoa hoặc yoga Ấn Độ và họ tập chú ý ghi nhận cảm giác ở cửa mũi vùng huyệt nhân trung giữa môi trên, hoặc để ý đến huyệt khí hải dưới rốn ở vùng bụng. Hai trường phái này đều thuộc về thiền định vì chủ yếu là họ mượn những vùng nhân trung hoặc khí hải (huyệt trọng yếu trong cơ thể) để điều thân, điều khí và điều ý.

Khi hành giả tập trung sự chú ý vào khái niệm hơi thở và biến khái niệm này thành đối tượng thiền tướng (nimitta) để định tâm thì người đó đang thực tập thiền định (Jhàna, samàdhi). Trong thiền định sự tập trung chú ý này được gọi là tầm (vitakka) và tứ (vicàra). Sau đó nếu sự tập trung  tư tưởng thành công thì hỷ (pìti), lạc (sukha) và nhất tâm (ekaggatà) sẽ phát sinh và đạt được định an chỉ (appanà). Nếu định này đạt được do ly dục ly bất thiện pháp một cách tự nhiên vô ngã thì đó là chánh định. Nhưng nếu đạt được do tham muốn sở đắc và ý chí dụng công của bản ngã thì vẫn là ngoại định (nói ngoại định tức không phải chánh định nhưng vẫn có thể tốt nên không nói là tà định).

Khi hành giả trở về trọn vẹn soi sáng một cách trực tiếp, khách quan và trung thực toàn bộ động thái thở vô thở ra đang diễn tiến trên thân tự nhiên như nó là, không sắp đặt, không qua khái niệm chế định về hơi thở (như định dạng ở mũi hay ở bụng v.v…) thì người đó đang thực hành minh sát tuệ (vipassanà). Trong tuệ minh sát, sự trở về trọn vẹn soi sáng động thái thở tự nhiên này được gọi là tinh tấn (àtàpì), chánh niệm (satimà), tỉnh giác (sampajàna), trong đó không có tham ưu (abhijjhà domanassa), không nương tựa (anissito), không bám víu bất kỳ điều gì (na kiñci upadiyati) do đó không có sở đắc mà chỉ có thấy ra bản chất sinh diệt tự nhiên của toàn bộ động thái thở vô thở ra đang diễn tiến trên thân như nó là.

Đơn giản là con đừng theo dõi hơi thở nữa. Thiền không phải là trói buộc tâm vào một  đối tượng nào, mà là không buộc tâm vào bất cứ điều gì cả (na kinci loke upadiyati), tâm không bị trói buộc đó là tâm thiền. Biết mình đang thở với tập trung vào hơi thở là hai thái độ hoàn toàn khác nhau. Mục đích của việc biết mình đang thở là để không quên mình trong thất niệm, tạp niệm hay vọng niệm, không để tâm lang thang hay lăng xăng tìm kiếm bên ngoài chứ không phải để buộc tâm vào hơi thở như cố gắng tập trung vì một tham vọng khác.

Tạm thời con quên việc theo dõi hơi thở đi mà nên biết mình đang đi, đứng, ngồi, nằm hay đang làm một động tác nào đó như nhai cơm, uống nước, rửa mặt v.v… như vậy con vẫn không quên mình trong thất niệm như khi con biết mình đang thở, không khác nhau gì cả. Đức Phật dạy tinh tấn chánh niệm tỉnh giác như vậy chính là để buông ra mọi dính mắc bên trong lẫn bên ngoài, để tâm ung dung tự tại chứ không phải để trói buộc tâm mình. Khi con thay đổi thái độ tu tập như vậy nếu có gì còn vướng mắc thì cứ hỏi ngay đừng để sai lầm lâu ngày thành thói quen quán tính.