Các câu hỏi liên quan đến chủ đề: Niệm thọ

Question 1

Ngày gửi: 22-02-2016

Câu hỏi:

Thầy kính mến. Tuy con đã thực hành thiền minh sát được một thời gian nhưng còn vẫn còn nhiều khúc mắc trong pháp hành. Con xin trình bày kinh nghiệm của con ở đây mong thầy được thầy giải. Kỹ thuật thiền đầu tiên mà con học được là trong khóa thiền niệm thọ. Kĩ thuật này chú ý đến việc chánh niệm các cảm thọ bằng cách quét một cách có hệ thống các phần trên thân. Việc kéo chánh niệm đi này đối với con khá căng thẳng và dùng rất nhiều sức, nên mỗi khi hành thiền cơ thể con thường bị nóng lên và có cảm giác mệt mỏi. Giai đoạn này theo con hiểu thì chánh niệm là việc nỗ lực lớn duy trì khả năng nhận biết trên các thân phần nhỏ. Sau đó, con có may mắn tham gia trọn vẹn một khóa thiền khác về kỹ thuật niệm tâm thì con cảm thấy phù hợp hơn, mặc dù kĩ thuật này đã giúp con thả lỏng hơn kĩ thuật trước nhưng sự cố gắng níu giữ chánh niệm của con vẫn còn khiến con đôi lúc cảm thấy căng thẳng. Trong quá trình hành thiền đặc biệt là khi kinh hành, con đôi lúc con cảm thấy tâm con bị tách làm 2 phần, 1 phần tâm cố gắng điều khiến chuyển động (trong trường hợp kinh hành là bước đi chậm rãi), 1 phần tâm khác quan sát các hiện tượng. Con nhận ra rằng khi con càng cố gắng điều khiển chuyển động thật chậm rãi, thì con càng trở nên căng thẳng hơn, tâm càng trở nên tán loạn và khó nhận biết. Còn lúc con thả lỏng cho thân di chuyển một cách tự nhiên gần như chỉ có ý thức về tâm hay biết hoạt động thì con lại cảm thấy mình ghi nhận được tốt hơn. Về sau này con cũng có cảm giác tương tự như vậy ở trong lúc thiền ngồi, đôi lúc tâm con vẫn còn những đòi hỏi thô tế muốn bám vào để mục đang chánh niệm (dạng như nếu nó mất đi thì con sẽ tự động điều khiển chánh niệm nhiều hơn vào đó để có thể thấy nó rõ lại). Việc này tạo cho tâm con những căng thẳng ngay lập tức. Còn khi con buông lỏng toàn thân, không còn cố gắng gì nữa, thì có một vài khoảng khắc còn cảm giác khi tâm tĩnh lặng các đối tượng sự tự động đập vào tâm, để tâm ghi nhận một cách tự nhiên. Đến thời điểm hiện tại thì con hiểu chánh niệm theo cách như trên tức là để tâm mình thả lỏng và bình thản (tỉnh lặng) một cách tự nhiên không cần nhiều nỗ lực khi tâm đạt đến một mức độ thả lỏng nhất định thì mọi đối tượng sẽ tự động va đập vào tâm dẫn đến việc chánh niệm liên tục mà không căng thẳng. Con có đọc được trong sách rằng ngài Ajahn Chah có nói đại ý sau khi có được định tâm, sự quán chiếu sẽ tự động tiếp diễn. Con có cảm giác là con hiểu một chút ý của ngài, nhưng con vẫn không thực sự chắc chắn được gì cả. Nên có muốn hỏi thầy cách hiểu của con về chánh niệm như trên có điểm nào không đúng không? Về việc nỗ lực và thả lỏng con vẫn còn nhiều phân vân. Con xin cảm ơn thầy.

Các chủ đề liên quan:

Niệm tâm | tánh biết & tướng biết | tinh tấn chánh niệm tỉnh giác | Niệm thọ

Answer

Con bắt đầu hiểu và hành đúng dần. Tinh tấn ở đây không có nghĩa là nỗ lực chủ quan của bản ngã, mà chính là buông cái nỗ lực hữu vi hữu ngã ấy để trở về với thực tại thân-thọ-tâm-pháp vốn tự nhiên, vô vi, vô ngã. Tâm có bản chất tự nhiên là biết pháp, nhưng có hai phần: Tánh biết và tướng biết. Tướng biết biểu hiện qua 6 căn thành 121 tướng tâm khi tiếp xúc với 6 trần, còn tánh biết thì biết được 121 tâm ấy. Tướng biết bị ảo tưởng biến thành “ta biết” nên sinh khởi ý thức nỗ lực chủ quan của bản ngã do đó có sự căng thẳng, Khi buông được cái ý thức nỗ lực chủ quan ngăn che sự tinh tấn chánh niệm tỉnh giác này thì tánh biết lền hiển lộ và tự động chánh niệm tỉnh giác một cách tự nhiên, vô vi, vô ngã. Lúc đó mới thật là minh sát tuệ.

Question 2

Ngày gửi: 20-01-2016

Câu hỏi:

Kính bạch thầy, con xin thầy giảng cho điều thắc mắc sau. 1/Khi hành thiền con có nên phân biệt đây là niệm thân, đây là niệm thọ, niệm tâm hay là niệm pháp không? 2/Con chưa hiểu rõ “trọn vẹn” là thế nào vì khi con thở con cũng biết con đang thấy, đang nghe như vậy con có sai không? Con xin cảm ơn và kính chúc sức khỏe thầy.

Các chủ đề liên quan:

Niệm tâm | Niệm pháp | Niệm thọ | như nó đang là | Thiền

Xem câu trả lời

Answer

1) Để người nghe biết rõ chi tiết cụ thể khi chánh niệm tỉnh giác ngay nơi thân-tâm-cảnh đang là, đức Phật phân biệt thành các đối tượng thân, thọ, tâm, pháp với nhiều chi tiết, nhưng khi hành giác niệm chỉ cần trọn vẹn tỉnh thức còn đối tượng cứ để đến đi tự nhiên, nghĩa là chỉ biết mà không cần khởi tâm phân biệt theo khái niệm tục đế.

2) Trọn vẹn là không còn người niệm và đối tượng được niệm nữa, chỉ tánh biết và pháp như thực tại đang là. Thiền Minh Sát gọi là tuệ thấy danh sắc, vô ngã. Thiền Tông gọi là thân tâm nhất như. Vì khi còn ý thức phân biệt thì còn người niệm và đối tượng được niệm theo khái niệm tục đế (pháp chế định) không thể trọn vẹn trong thực tánh chân đế được.

Question 3

Ngày gửi: 01-09-2015

Câu hỏi:

Thưa thầy, khi gặp chuyện đau khổ, con hành thiền, thận trọng chú tâm quan sát, liền thấy trong tâm thanh tịnh, không còn bị cuốn theo những ảo tưởng vẽ vời nữa. Nhưng trong tim con vẫn còn đau, con cũng không muốn cảm giác đau đó mất đi, mà vẫn tiếp tục quan sát nó. Thưa Thầy cho con hỏi, liệu con hành thiền như vậy đã đúng chưa, hay khi con hành thiền đúng thì cả ý nghĩ lẫn cảm giác đau khổ đó đều mất thì mới đúng? Con cảm ơn thầy ạ.

Các chủ đề liên quan:

Tứ Niệm Xứ | Niệm thọ

Xem câu trả lời

Answer

Con hành như vậy là đúng. Cảm xúc khổ (ưu) trong tâm mang tính tâm lý nên khi con cảm nhận rõ (thận trọng chú tâm quan sát hoặc trở về trọn vẹn tỉnh thức) thì nó liền biến mất và ngay đó con thấy tâm thanh tịnh, không còn ảo tưởng nữa. Nhưng cảm giác trên thân thì sinh diệt chậm hơn, do đó con sẽ phải tiếp tục nhìn rõ cảm giác đó để thấy sự sinh diệt của nó. Cảm xúc ưu trong tâm và cảm giác khổ trên thân không sinh diệt cùng lúc.

Question 4

Ngày gửi: 26-06-2015

Câu hỏi:

Kính thưa Thầy, Con có 2 câu hỏi, xin Thầy giúp con. 1/ Quý sư dạy tứ niệm xứ là quán thân thọ tâm pháp. Khi con ăn cơm, con thấy miệng con nhai, đó là con niệm thân; nếu con thấy ngon, đó là con đang niệm thọ; và con muốn ăn thêm, đó là con niệm tâm (tham). Nếu con ăn nhằm ớt quá cay, thì con niệm thọ cay, và con thấy bực mình tức là con niệm tâm (sân). Con phân tích như vậy có đúng không? Còn niệm pháp là cái gì tiếp theo, con không biết, xin thầy giúp con một ví dụ. 2/ Hôm trước con hỏi thầy tâm xả là gì, Thầy trả lời rằng xả là không chấp, con lại càng mù tịt hơn. Trong câu chuyện ông Sư nhận đứa con từ một cô gái chửa hoang, ông chỉ nói “thế à”, rồi sau đó họ đến xin lỗi ổng cũng chỉ nói “thế à?”, như vậy có phải là tâm xả không? Tâm xả có phải là chỉ quan sát mà không phản ứng, không đòi hỏi phải thế này thế nọ phải không thưa Thầy?

Các chủ đề liên quan:

Tứ Niệm Xứ | Niệm thân | Niệm tâm | Niệm pháp | Niệm thọ

Xem câu trả lời

Answer

1) Dùng những từ thân, thọ, tâm, pháp là để nói cho người nghe dễ nhận ra thôi. Không nên quá lệ thuộc vào ngôn ngữ để phân biệt, mà phải thấy ra trên thực tánh của những thực kiện ấy, thân như thế nào thấy như vậy, thọ như thế nào cảm nhận như vậy, tâm như thế nào biết như vậy, pháp như thế nào phát hiện như vậy.

Cay, chua, nóng, lạnh… chỉ là vị giác, xúc giác, chúng có thể tạo ra cảm thọ chứ không phải là cảm thọ, khi nào những trạng thái này làm phát sinh khổ, lạc hoặc xả mới là thọ. Ngon dở là ý niệm chứ không phải cảm giác, nó có thể tạo ra cảm giác về tâm tức cảm xúc, chứ tự nó không phải là cảm thọ. Muốn ăn thêm cũng chưa hẳn là tham, muốn ăn thêm do nhu cầu tự nhiên thì chỉ là muốn hay cần (chanda) thôi chứ không tham (lobha). Do vậy, tốt nhất sự kiện hoặc trạng thái như thế nào thấy như vậy thôi đừng gọi tên để phân biệt gì cả.

Khi thấy các đối tượng thân, thọ, tâm riêng biệt thì gọi là minh sát thân, minh sát thọ, minh sát tâm, nhưng khi thấy thân, thọ, tâm thành một tiến trình diễn biến tương giao hay quan hệ với nhau thì đó là minh sát pháp. Thí dụ thấy ngũ uẩn, thấy sự tiếp xúc của 6 căn, 6 trần, thấy 5 triền cái, thấy 7 giác chi, thấy Bốn Sự Thật…

2) Xả có nhiều loại: Về tính chất thái độ hành động xả là không thiện không ác. Về cảm thọ thì xả là không lạc không khổ. Về trạng thái tâm thì xả là tâm quân bình tự tại không thiên lệch, không chấp thủ. Quan sát với tâm xả hay gọi là tuệ xả là chỉ thấy biết mà không can thiệp, không phê phán, không phản ứng thuận nghịch.

Question 5

Ngày gửi: 10-06-2015

Câu hỏi:

Kính thưa Thầy, sau những trải nghiệm con đã trình với Thầy lúc chiều, tối nay con tiếp tục ngồi buông xả. Con thấy rất rõ Danh pháp và Sắc pháp. Con thấy rất rõ về cái đau từ sắc pháp (thân thức đau), cái đau hiện lên rất rõ ràng. Khi cái đau khởi lên thì con thấy tâm con hoàn toàn rỗng lặng (tâm trở nên bình thản vô cùng). Con rất vui khi nhìn thấy được pháp này, niềm vui làm con tối nay không ngủ mà chỉ cảm nhận niềm vui của tâm một cách lạ thường.

Các chủ đề liên quan:

Niệm thọ

Xem câu trả lời

Answer

Đúng vậy, dù thân thức đang thọ khổ nhưng tâm vẫn có thể thọ hỷ nếu tâm đủ sáng suốt, định tĩnh, trong lành. Con đang niệm thọ rất đúng một cách tự nhiên không cần khuôn mẫu nào cả. Sàdhu lành thay!

Question 6

Ngày gửi: 16-10-2014

Câu hỏi:

Kính thưa Thầy, Xin Thầy giảng cho con hiểu sự khác nhau giữa “không thọ” và “thọ không khổ không lạc”. Con thực hành theo dõi tâm để “không thọ” những sự đối xử xấu ác của người khác để không sân giận, nhưng con không biết con có lầm lẩn đang “thọ không khổ không lạc” không vì con nghe giảng là “không thọ” mới đúng. Con cảm ơn Thầy. Chúc Thầy luôn vui khỏe.

Các chủ đề liên quan:

Niệm thọ

Xem câu trả lời

Answer

Đó là do nhầm lẫn của từ Hán Việt. Hai chữ thọ dùng trong “không thọ” và trong “thọ không khổ không lạc” hoàn toàn khác nhau. Thọ trong “không thọ” là động từ có nghĩa là nhận (ganhāti = to accept, to receive), còn thọ trong “thọ không khổ không lạc” là danh từ có nghĩa là cảm giác (vedanā = sensation, felling). Con có thể không thọ nhận những gì từ bên ngoài đến (khi xúc chạm cảnh trần) nhưng cảm thọ thì nếu không khổ thì lạc, không lạc thì xả chứ không thể không có thọ trừ phi nhập diệt thọ tưởng định.

Question 7

Ngày gửi: 21-04-2014

Câu hỏi:

Kính bạch Thầy, con cám ơn Thầy đã trả lời ngay cho con. Thầy cho con xin mỗi thứ 2 cuốn, con giữ cho mình 1 bộ, khi nào thắc mắc là tự tra tìm để thực tập, bộ kia con sẽ trao cho chùa để các huynh đệ khác nếu muốn tìm hiểu sẽ có đủ tài liệu để thực tập. Sau đây Thầy cho con hỏi: – Có 1 sư cô giáo thọ nghe con kể về những gì con đã học học được từ Thầy về Vipassana, sư cô hỏi con, trong thiền Tứ niệm xứ, niệm thân, niệm thọ, niệm tâm thì sư cô hiểu, nhưng niệm pháp thì sư cô chưa rõ lắm, vậy con hiểu thế nào. Con có trả lời sư cô là tốt nhất Sư cô vào trang web hỏi Thầy. Tuy vậy, con cũng có trả lời theo những gì con đã nghe Thầy giảng, con xin trình ra đây để Thầy xem con nói đúng không. Thân thọ tâm là một chuỗi vận hành. Khi niệm riêng từng phần một thời gian thì tự mỗi hành giả sẽ cảm nhận sự vận hành tương tác giữa thân thọ và tâm, đó là niệm pháp, mọi thứ đều là diễn biến của pháp, hoặc luân hồi sanh tử, hoặc Niết-bàn (vì vậy mà các trường thiền chỉ hướng dẫn niệm thân thọ tâm chứ không nói niệm pháp). Con kính Thầy chỉ giáo thêm.

Các chủ đề liên quan:

Niệm thân | Niệm tâm | Niệm pháp | Tứ Niệm Xứ | Niệm thọ

Xem câu trả lời

Answer

Con giải thích vậy cũng đúng. Bốn đề mục của thiền vipassanā (minh sát) đi từ thấp lên cao, từ thô đến tế. Người mới tập quan sát thường dễ thấy thân nhất rồi khi chánh niệm tỉnh giác nhuần nhuyễn hơn mới thấy được thọ, sau đó chánh niệm tỉnh giác càng rõ ràng hơn mới thấy được những trạng thái tâm và cuối cùng khi chánh niệm tỉnh giác đến mức hoàn toàn sáng suốt định tĩnh trong lành thì mới thấy pháp trong sự tương giao giữa thân thọ và tâm, chẳng hạn như thấy 5 triền cái, 5 uẩn, 12 xứ, 7 giác chi, 4 Sự Thật… vì khi thấy được đến đó thì cũng đắc đạo quả luôn.

Thầy sẽ gởi cho con 2 bộ sách con cần.

Question 8

Ngày gửi: 10-01-2012

Câu hỏi:

Thưa Thầy! Cho con được hỏi ạ. Ví dụ khi con đang rửa bát có một ý niệm xen vào, một hình ảnh khiến con sợ hãi xuất hiện trong đầu, hay một cảm thọ buồn chán con nhận biết nó rồi biết lại việc rửa bát chỉ cần thế mà không phân tích suy luận biện minh gì, con làm vậy có đúng không ạ? Làm như vậy thì những tạp niệm, những hình ảnh khiến con sợ hãi đó có được chuyển hoá không ạ, hay chỉ là đè nén quên nó đi ạ? Còn nếu con buông việc rửa bát xuống theo dõi hay phân tích suy luận nó thì cả ngày đầu con toàn những ý niệm lăng xăng về chuyện đó, không để tâm vào việc gì cả, con còn sợ đó là mình nuôi dưỡng vọng niệm và những hình ảnh khiến con sợ hãi. Xin thầy giảng cho con hiểu ạ. Con xin cảm ơn Thầy và thành kính tri ân Thầy ạ.

Các chủ đề liên quan:

Niệm thân | Niệm tâm | Tứ Niệm Xứ | Niệm thọ

Xem câu trả lời

Answer

Để cho tâm khỏi chạy lăng xăng thì nên niệm thân, như khi rửa bát thì con nên sáng suốt (tỉnh giác) và trọn vẹn (chánh niệm) với động tác rửa bát. Như vậy tâm sẽ không chạy đi lăng xăng. Khi chánh niệm tỉnh giác yếu đi do thiếu tinh tấn thì tâm dễ chìm vào thất niệm và khi thất niệm thì tạp niệm và vọng niệm sẽ khởi lên, lúc đó yếu tố tinh tấn sẽ giúp tâm buông tạp niệm để trở về chánh niệm, tức trở về với việc rửa bát. Con làm như vậy là đúng pháp niệm thân.

Khi con đang tu tập niệm thân nếu có cảm giác (thọ) hay tư tưởng (tâm) gi khởi lên con chỉ cần nhận biết rồi trở lại niệm thân. Nhờ niệm thân mà tinh tấn, chánh niệm, tỉnh giác được phát huy sức mạnh một cách tự nhiên, lúc đó sự thấy biết các cảm giác rõ ràng chân thực nên không còn bị chúng bức bách hay chi phối nữa. Đồng thời các tư tưởng vọng niệm, tạp niệm của tâm cũng vắng dần do đó con có thể thấy sự sinh diệt của những trạng thái tâm dễ dàng và minh bạch hơn.

Tuy nhiên không nên niệm thân, niệm thọ hay niệm tâm theo bài bản phương pháp, không nên cố ý sắp đặt các đối tượng theo ý mình mà phải để chúng trong điều kiện tự nhiên. Đồng thời khi chánh niệm tỉnh giác đã nhuần nhuyễn tự nhiên thì không cần giữ đối tượng đặc biệt nào mà lúc đó chỉ có tâm thiền sáng suốt, định tĩnh, trong lành hay rỗng lặng trong sáng thôi, còn đối tượng là thân, là thọ, là tâm hay là pháp thì tùy vào đối tượng nào đang nổi bật nhất, hoặc chỉ cần thấy chúng đang sinh diệt trong chuỗi tương giao vận hành của thân, thọ, tâm, pháp.

Question 9

Ngày gửi: 07-05-2011

Câu hỏi:

Thưa Thầy, nhân duyên đưa đẩy con được người quen giới thiệu nghe những bài giảng của Thầy về Thiền Nguyên Thuỷ. Con bắt đầu tập giữ chánh niệm bằng cách con chỉ tập trung tâm vào thực tại, vào việc cụ thể con đang làm. Tuy nhiên con vẫn chưa sáng tỏ được những điều sau: 1. Khi Thầy giảng Thân Thọ Tâm Pháp thì con hiểu Thân, Tâm, Pháp nhưng Thọ thì con chưa hiểu. Mong Thầy giảng dạy. 2. Khi con tập trung giữ tâm vào việc thực tại con đang làm thì con lại bị quên những việc khác con cần phải làm, khi đó con lại bị tốn nhiều thời gian và công sức để làm những việc đã quên đó. 3. Con cảm thấy con trở nên ù lì cục mịch sau khi con tập trung vào thực tại và việc cụ thể mình đang làm. Ví dụ như chạy xe, đi đứng, cảm nhận xúc chạm,… Khi tập trung như thế con thấy mình không lanh lẹ sáng suốt để giải quyết những việc khác. Trong khi con có nhiều việc để quán xuyến giải quyết mà rơi vào tình trạng như thế thì con rất ngại. Do đó hiện giờ con chỉ dám tập trung vào thực tại khi nào con biết con không có việc gì để lo lắng giải quyết. Sau khi con tập trung vào thực tại thì con cảm thấy đầu óc nhẹ nhàng không xao động, cảm giác rất nhẹ và điều này con thấy rất quí. 4. Mong Thầy giải thích cho con Ngũ Uẩn là gì, tại sao Thân này do Ngũ Uẩn tạo thành? Con đang mắc kẹt trong tình trạng này và đang băn khoăn không biết nên bắt đầu từ đâu, như thế nào, đến giai đoạn nào thì tập như thế nào. Vì con không phải là người tập Thiền căn bản hệ thống, con xen ngang và làm theo lời giảng của Thầy. Kính mong Thầy chỉ dạy con nên bắt đầu như thế nào, quá trình tu tập thế nào, đến lúc nào thì tập như thế nào. Con rất cảm ơn Thầy.

Các chủ đề liên quan:

Niệm thọ | ngũ uẩn | tinh tấn chánh niệm tỉnh giác

Xem câu trả lời

Answer

Sở dĩ anh thiền chưa đúng vì lẽ ra anh nên nghiên cứu thêm những hướng dẫn của thầy trong trang web này cho đến khi thông suốt mới hành thì sẽ kết quả hơn. Đừng vội hành khi chưa nhận thức đúng.

1) Thọ tức là những cảm giác. Ví dụ khi có cảm giác đau, đừng tưởng tượng lung tung mà phải cảm nhận thật rõ cảm giác đau thuần túy đó thôi, như vậy gọi là quán niệm thọ.

2 và 3) Tinh tấn chánh niệm tỉnh giác trên thân… không phải là tập trung tâm vào thân như anh nghĩ, mà chỉ cần tâm anh không chạy rông theo ảo tưởng đâu đâu (thất niệm) mà bỏ quên việc thân đang làm là được. Nghĩa là do tâm anh không tán loạn mà thấy biết rõ ràng việc anh đang làm, chứ không cần phải tập trung quá nhiều như thiền định làm gì. Chính vì anh quá thiên nặng về việc tập trung tâm (yếu tố định quá nhiều) mà lãng quên việc khác hoặc trở nên ù lỳ cục mịch… Nên nhớ rằng tâm chánh niệm tỉnh giác không bao giờ vướng bận hay bám chặt vào một đối tượng nào, mà là tâm vô cùng cởi mở, bén nhạy, sẵn sàng phát hiện mọi đối tượng khi chúng hiện khởi. Và khi không có đối tượng nào đặc biệt cần thấy biết thì tâm (tánh biết) trở về thanh thản vô sự, rỗng lặng trong sáng (sáng suốt định tĩnh trong lành), lúc đó đối tượng là “cái toàn thể”, hoặc là “cái không là gì cả”. Đó chính là lúc tâm không, pháp cũng không, ung dung tự tại.

4) Ngũ uẩn là những yếu tố phát sinh khi các giác quan tương giao với đối tượng, gồm: Sắc là thân sinh vật lý có mắt tai mũi lưỡi thân. Thọ là các cảm giác khổ, ưu, lạc, hỷ và xả. Tưởng là tri giác nhận diện đối tượng. Hành là phản ứng của tâm trên đối tượng. Thức là nội dung tổng kết diễn trình của tâm ý trong sụ tương giao giữa giác quan và đối tượng.