Con chào Thầy.
Trong bộ môn Adhidhamma, họ giải thích:
– tầm: sự quăng tâm trên đối tượng
– tác ý: sự hướng tâm đến đối tượng
Thưa thầy con không phân biệt được điểm khác nhau là như thế nào.
Con xin lấy ví dụ có 1 con ong thấy 1 bông hoa bây giờ nó muốn bay lại hút mật bông hoa đó. Con xin thầy giải thích cho con ạ. Đâu là hướng tâm, đâu là tầm, tứ, hỷ, lạc, định.
Con căn trí ngu muội, xin Thầy hoa hỷ giải thích cụ thể ạ. Sadhu lành thay!
Đó là giải thích theo “truyền thuyết”. Muốn biết trạng thái thật của năm thiền chi thì đừng lệ thuộc vào giải thích của ai cả mà con phải tự mình trải nghiệm để khám phá thực tế. Khi đã trải nghiệm trình tự của tâm vào trạng thái định con sẽ tự cảm nhận chính xác tầm, tứ, hỷ, lạc, định là gì mà không cần bất cứ định nghĩa nào. Những định nghĩa kiểu khuôn đúc khô khan của từ điển chẳng giúp ích được gì nhiều mà lắm khi còn trở ngại cho cho sự thực chứng nữa là khác.
Thực ra điều này rất bình thường, thí dụ: ngồi trong giảng đường con cảm thấy buồn ngủ, đến khi buổi giảng bắt đầu thì con: (1) hướng tâm đến lời giảng, không còn buồn ngủ nữa, (2) rồi nhờ tập trung lắng nghe kỹ để thấu hiểu, nên tâm bớt phân vân, lưỡng lự, (3) bắt đầu hiểu đến đâu con cảm thấy hứng thú đến đó, không còn thái độ bực dọc nữa, (4) và khi đã thông suốt pháp thoại con cảm thấy hài lòng, mãn nguyện, không còn nghĩ tưởng lung tung, (5) nên tâm con hoàn toàn ổn định, buông xả, không muốn gì hơn.
Nếu khéo tu tập trong đời sống hàng ngày con vẫn dễ dàng thấy rõ 5 thiền chi một cách rất bình thường tự nhiên chứ không trầm trọng như những định nghĩa đâu mà phải cố gắng dụng công đạt cho bằng được!
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Kính Thầy,
Tâm con làm sao ấy. Con quan sát mãi rồi nhưng con thấy nó đỏng đảnh. Đôi khi con thấy rất vui, nhưng như chim sợ đậu cành cong, tâm lại rút về dần không vui nữa. Con nghĩ một phần do đau khổ trong qua khứ làm thành kinh nghiệm vậy, và lúc mới tu con tự dặn mình phải rời xa những thú vui, bảo là những điều đó cũng đến vậy mà thôi. Rồi đến đoạn tâm buồn, thì cả người cũng héo tàn như hoa úa, nhìn gì cũng thấy chán, và không muốn sống nữa.
Cả ngày ngồi chơi với tâm thôi là cũng hết năng lượng rồi Thầy ạ. Đôi khi bản ngã vẫn muốn chen vào xử lý những cảm xúc xấu, khó chịu, giống như uẩn chồng uẩn, làm con thấy đau đầu. Con thấy mình chẳng thiện xảo ở chỗ này gì cả.
Nhưng điều rất tệ là con không hề có hứng thú làm việc chút nào dù biết nhiều người đang chờ con. Con hầu như không thể thức khuya quá 22:00, nếu không cơ thể rất mệt vào sáng hôm sau. Nhưng chỉ cần có công việc đòi hỏi phải hoàn thành gấp, chỉn chu, không hoàn thành không được, là con thức trắng luôn cả đêm, ngày hôm sau vẫn hoạt bát nhanh nhẹn như thường.
Trong đầu con vẫn chán làm việc với những người không tốt Thầy ạ. Con không cười nổi. Người thì uể oải. Tâm con ủ rũ. Con sợ ở gần người không tốt, và chỉ cần sơ suất là danh lợi có thể làm hỏng con. Con lo “Chim bồ câu ở mãi với quạ, thì dù bộ cánh của nó màu trắng, tâm hồn lại dần chuyển sang màu đen”. Con sợ mình không đủ mạnh mẽ.
Trong khi con cần nhiều tập trung và hoạt bát để làm việc thì tâm con cứ thấy ủ rũ. Mọi người rất kỳ vọng vào con. Sếp thì bảo không phải con không làm được hay kém thông minh, mà chỉ là không có động lực gì đặc biệt, và chỉ làm tốt khi có áp lực thôi.
Con phải làm sao với tâm mình hả Thầy. Quan sát mãi mà con thấy nó vẫn luẩn quẩn trong dòng tư tưởng không dứt vậy.
Con xin cám ơn Thầy.
Đừng quan sát tâm trầm trọng như thế, nên thấy cả thân-tâm-cảnh một cách tự nhiên, nếu quan sát thì nên quan sát thân trong sinh hoạt hàng ngày thì tâm dễ tĩnh lặng trong sáng hơn. Đừng lý tưởng hoá hay cầu toàn quá, chỉ làm con mệt thôi, “nhân vô thập toàn” mà.
Tất cả chỉ là bài học để con thấy ra sự thật nơi mình, nơi người và cuộc sống thôi, nếu con xem đây là cuộc chơi khám phá ẩn nghĩa của cuộc đời thì sẽ thú vị hơn nhiều khi đối diện với mọi tình huống tốt-xấu, đúng-sai, vì tất cả đều giúp ích cho sự giác ngộ của con.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Bạch sư,
Con phải hành như thế nào để ngũ uẩn giai không? Xin sư dạy cho. Con cám ơn sư
Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật
Khi con hỏi “hành thế nào” là đã khởi lên ngũ uẩn rồi. Không hành gì cả, chỉ thấy thực tại thân-tâm-cảnh như nó là thì ngay đó ngũ uẩn giai không. Như khi thân đi chỉ thấy thân đang là, khi có cảm giác đau chỉ thấy nó như nó đang là, khi tâm sân chỉ thấy tâm như nó đang là, khi mắt tiếp xúc với sắc chỉ thấy như nó đang là… tức ngũ uẩn giai không.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Kính thưa Thầy, con sống ở nước ngoài, và nơi con ở thường có các vị Sư, Sư Cô, đắp y đứng ôm bình bát, có khi bắt ghế ngồi cả ngày, ở các trung tâm thương mại đông người VN, để Phật tử qua lại bỏ tiền vào bình bát. Nhiều lúc con muốn lại hỏi họ có biết làm vậy là không đúng chăng, nhưng con nghĩ lại rồi thôi.
Kính xin Thầy cho con lời khuyên.
Tốt nhất con không nên phê phán. Trong đó chắc chắn có người xấu, người tốt, biết đâu thậm chí có cả vị bồ-tát đang tu hạnh gì đó nữa. Vậy cứ để họ làm điều họ nghĩ là đúng hay cần đối với họ. Mọi trải nghiệm đều có bài học của nó con đừng lo.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Bạch sư.
Khi ngồi thiền, vọng tưởng thỉnh thoảng khởi lên, con phải làm thế nào? Xin sư dạy cho con. Con xin cám ơn sư.
Nam mô Bổn sư Thích Ca Mâu Ni Phật
Thiền là soi sáng tất cả pháp đến đi nơi thân tâm con. Vấn đề không phải là vọng hay chân mà con có thấy các pháp đến đi sinh diệt như thế nào không. Nếu con không thấy pháp như nó là mà cứ loay hoay lo tìm cách lấy hoặc bỏ thì không phải là đã vọng còn gia thêm vọng đó sao?
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Con kính lễ Sư,
Thưa Sư, khoảng năm 1980 con đọc sách thiền ông Tám và thực tập theo. Ngồi kiết già, niệm Nam Mô A Đi Đà Phật và chuyển hơi thở vào Luân Xa. Chỉ sau vài ngày, thì thấy lưng ra mồ hôi ướt đẫm, ướt hết cả áo. Đến một buổi tối thì trong người tự nhiên thấy vô cùng sợ hãi, một sự sợ hãi chưa từng có, mặc dầu lúc đó, trong đầu con hoàn toàn không hề có bất cứ một hình ảnh hay ý tưởng gì. Con chỉ thấy duy nhất là sự sợ hãi trùm khắp, từ bên trong người phát ra, hễ càng ngồi thì càng thấy sự sợ hãi tăng lên. Kể từ tối hôm đó, con đã bỏ luôn không thực hành nữa. Tất cả chỉ diễn ra trong vài ngày.
Con xin được phép nhờ Sư dạy thêm về việc sợ hãi này. Có phải đây là do Tưởng duyên cho Hành mà ra không? Sự giận dữ không phát ra bên ngoài được thì đi ngược vào trong, biến thành sự sợ hãi, cả hai đều là đẩy ra/tránh né những thứ gì mình không muốn có, gần giống như một bàn tay có mặt trái và mặt phải.
Kính thưa Sư, còn xin được cúng dường lòng hoan hỷ của con đến Sư.
Trần Tán Hồng Đức
Thiền là soi sáng thực tại thân tâm cảnh để thấy sự thật như nó đang là. Nhưng khi con thiền, con lại rơi vào trạng thái mà con không hề biết. Do không biết nên sinh tưởng và do tưởng sinh ra sợ hãi (hành). Giống như bỗng nhiên con rơi vào một vùng tăm tối con không thể biết được là gì thì liền sinh sợ hãi vậy. Con bỏ cách thực hành như thế là đúng. Con nên thường soi sáng lại chính mình thì tốt hơn.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Thưa Thầy,
Con đã bén duyên với Pháp được 10 năm, nhưng vẫn chưa chính thức tu tập vì một lý do thế này: theo con hiểu thì Giới-Định-Tuệ là Trung đạo, phù hợp với mọi căn cơ. Trì giới mới dễ đắc định. Định đến một mức độ đủ sâu sẽ thấy rõ trạng thái, phận sự, thành tựu, nhân duyên của Pháp – lúc đấy tuệ sẽ sinh ra. Nhưng cư sĩ như con không trì Giới (nếu có cũng đơn giản, không nghiêm mật), sẽ khó Định, nếu chỉ tập trung vào Tuệ mà không có năng lực Ba-la-mật rất lớn được tích lũy trong quá khứ thì cũng khó thành. Hiểu như vậy có đúng không ạ?
Đó là hiểu Kinh Điển theo lý luận của lý trí. Con chỉ cần sống thường thận trọng, chú tâm, quan sát thân tâm trong mọi hoạt động hàng ngày thì đã thể hiện đầy đủ giới định tuệ rồi. Thận trọng là giới, chú tâm là định, quan sát là tuệ, như vậy con thực hành bất cứ ở đâu, lúc nào cũng được, không phân biệt tại gia hay xuất gia gì cả.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Sư ông có khỏe không ạ? Sư ông về VN chưa ạ?
Con có câu hỏi xin sư ông hoan hỷ trả lời để con giải nghi ạ.
Sau một thời gian hành theo pháp của sư ông, con thấy tâm mình thay đổi nhiều nhưng lên xuống trong 2 trạng thái chính. Có giai đoạn thì con vui, hoan hỷ đối với mọi thứ, dường như tâm hỷ hoàn toàn. Gặp gì con cũng vui. Nhưng có giai đoạn thì con cảm thấy chán chường cái thân này, chán tâm, chán làm người, không thiết thứ gì nữa, con không còn chút tâm hoan hỷ nào cả. Con không biết có trục trặc gì trong pháp hành của con không. Con không biết 2 trạng thái này là hỷ và xả trong thất giác chi hay là do con không chánh niệm tỉnh giác nên mới như vậy?
Con tri ân sư ông. Con kính chúc sư ông tuệ đăng thường chiếu, sống lâu nơi đời để hóa độ chúng sanh.
Hành pháp sư ông là vui thấy vui, buồn thấy buồn, chán thấy chán… nhờ thế con mới thấy tâm là vô thường, khổ và vô ngã, như vậy chẳng tuyệt vời sao? Thấy vô thường, khổ, vô ngã nên không chấp trước, không bám víu bất cứ điều gì ở đời, nhờ vậy tánh biết luôn tự tại vô ngại trước mọi pháp sinh diệt, đến đi. Đức Phật đến đi tự tại nên gọi là Như Lai. Phải chăng con muốn đạt được điều gì lý tưởng, phải không? Nếu thế thì đó mới chính là nhầm lẫn rất lớn.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Con chào Thầy!
Thưa Thầy, con từ ngữ không trau chuốt, văn phong của con có gì chưa đúng mong Thầy chỉnh sửa giúp con.
Từ lâu con luôn học cách kiềm chế cảm xúc trước mọi đau khổ để tâm luôn lạc quan nhưng không phải lúc nào cũng kiềm chế được. Vừa rồi con có 1 chuyện rất buồn về tình cảm, ba mẹ người yêu phản đối và họ có nhiều lời lăng mạ con, con đã cố gắng kiềm chế và lựa chọn im lặng để mọi thứ được nhẹ nhàng hơn cho con và cho gia đình bên đó. Nhưng càng im lặng họ càng quá đáng hơn, họ tìm đến ba mẹ con để mắng chửi. Ba mẹ con đã chọn cách im lặng nhưng rất buồn, uất ức kéo dài và dồn nén. Lúc đó con đã không kiềm chế được và con đã nói lời không hay nhưng không đến mức văng tục. Con cảm thấy rất hối hận với những lời nói đó, con biết là lời nói không thể lấy lại được nhưng con quyết định nói để chấm dứt mọi thứ với gia đình bên đó. Con thực sự không biết thế nào là người tốt và người xấu, hành động lúc đó của con có phải phản ánh con là người xấu hay không.
Còn gia đình bên đó con không biết họ có phải tốt thực sự như con đã từng nghĩ không vì họ lúc nào cũng nói những lời Phật pháp cho con nghe, những lời tốt, những điều phải trái nhưng khi nổi giận họ lăng mạ con bằng những từ ngữ thực sự rất nặng nề, văng tục. Thế nào là người tốt, thế nào là người xấu đến giờ con vẫn không phân biệt được. Mong Thầy giúp con ngộ ra.
Con xin tạ ơn Thầy và xin chúc Thầy nhiều sức khỏe!
Tốt xấu khó lường, nhưng đó không phải là vấn đề quan trọng, chủ yếu qua đó con học được điều gì để thấy ra sự thật nơi mình, nơi người và cuộc sống. Không phải nghe người ta nói ra đạo lý gì mà thấy người ta sống như thế nào. Với con cũng vậy, im lặng hay nói ra không quan trọng mà nói hay im với tâm thái nào mới được. Nếu nói hay làm với tâm tham, sân, tỵ, hại… là xấu, với tâm từ, bi, hỷ, xả… là tốt. Biết tâm mình là chính, khi biết mình thì sẽ biết người. Biết người để học ra chính mình và để cảm thông với người, vì ai sai xấu rồi cũng chỉ khổ thôi!