Kính thưa thầy, thầy thường dạy chúng con hãy luôn sáng suốt quan sát phiền não tham sân mỗi khi chúng phát sanh. Nhưng đối với chính bản thân con, mỗi khi tham sân khởi sanh, dù cho con có nhận biết được chúng thì vẫn bị chúng đánh cho tơi tả. Khi tham sân qua rồi, nội tâm con như một bãi chiến trường của kẻ bại trận. Con cảm nhận như mình đang học những bài học đắt giá của đời mình. Con chưa đủ sáng suốt trước cám dỗ, chưa đủ bình tĩnh trước điều bất như ý. Tâm con dễ dàng bị chao đảo trước ngoại cảnh. Không biết con có dần trưởng thành hơn sau những thất bại hay không? Con vô cùng biết ơn thầy khi biết rằng thầy vẫn luôn lắng nghe và uốn nắn kịp thởi cho chúng con – những đứa học trò dại khờ. Con thành kính đảnh lễ thầy.
Xem câu trả lời
Con nên nhớ rằng không có một vị Phật hay một vị Thánh nào chưa từng trải qua thất bại như con hiện nay mà có thể thành Phật hay thành Thánh được cả. Bài học giác ngộ của con chính là tình huống mà con đang trải nghiệm. Nhưng quan trọng không phải là tình huống nào đang đến với con mà là thái độ học hỏi của con đối với tình huống ấy như thế nào. Tình huống của đời con là bài hoc để con thấy ra sự thật chứ không phải để đạt được điều gì như ý. Đừng đặt ra một tình huống lý tưởng theo ý mình bởi vì chính lý tưởng ấy tạo ra sự thành bại, được mất, hơn thua, vui khổ. Hãy học bài học như nó đang là với trình độ hiện tại của con, chứ không nên đua theo những mẫu người lý tưởng để rồi có mặc cảm tự ti hay tự tôn. Không có sai thì không nhận ra cái đúng, vì chỉ có cái đùng từ nhận thức ra cái sai, chứ không thể bắt chước theo cái đúng lý tưởng.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Thưa thầy, con đang rất bối rối không biết lý giải trạng thái hiện nay của con như thế nào, xin thầy chỉ dạy cho con. Lúc trước con đã thấy an lạc và sáng suốt sau một thời gian được theo học những bài giảng và những buổi trò chuyện với thầy. Chỉ một thời gian ngắn ít lên chùa, bây giờ con lại bị tham sân si xâm nhiễm. Nhiều lúc con biết tham sân đang nổi lên, con đã lặng lẽ quan sát, nhưng nó đến đi và quay lại. Con thấy rất ghét bản thân mình khi con không tìm được lý do để vị tha cho một số người khác, một số hoàn cảnh khác và chính mình nữa. Như vậy có phải con đã quá tham ái bấu víu vào tinh thần những bài giảng của thầy mà không tu tập phải không ạ? Con cũng nhận thấy sự liên hệ logic giữa trạng thái tinh thần, thức ăn và kết quả làm việc của mình. Những lúc con thấy an lành trong sáng, tự nhiên cảm giác không thích thức ăn mặn và mọi công việc đều trôi chảy nhẹ nhàng như gặp được ơn lành. Ngược lại, những lúc con không chú tâm vào từng thời khắc, từng việc mình làm, con có nhu cầu ăn mặn nhiều hơn và sau mỗi lần như thế, đầu óc con trở nên rối loạn, con rất khó để giữ thăng bằng và bình tâm trở lại. Thưa thầy, xin thầy chỉ cho con cách để có thể duy trì việc tu tập và tránh được những cám dỗ hàng ngày. Con cúi đầu đảnh lễ thầy ạ.
Xem câu trả lời
Tại con chưa đủ buông xả cho tâm được sáng suốt định tĩnh trong lành để có thể ứng ra sự thận trọng chú tâm qua sát hoặc tinh tấn chánh niệm tỉnh giác một cách tự nhiên, do đó con để cho cái ta tham muốn trạng thái ổn định theo một điều kiện lý tưởng, hoặc bị ràng buộc trong những điều kiện bên ngoài như ăn uống chẳng hạn. Thầy đã nói đừng tìm cầu bất cứ trạng thái nào dù lý tưởng đến đâu, mà quan trọng là có thái độ trong sáng tự nhiên với tất cả trạng thái của thân tâm như chúng đang là. Khi con muốn đặt mình vào một điều kiện lý tưởng thì bản ngã, tư tưởng và thời gian tâm lý đã xen vào, không còn chánh niệm tỉnh giác để sống trọn vẹn tỉnh thức với thực tại như nó đang là được nữa. Đó là lý do con cảm thấy thất niệm, và để cho tham sân chi phối. Hãy thấy mọi trạng thái thân tâm như chúng đang là, đừng phán đoán, đánh giá hay cố gắng giải quyết gì cả vì nếu con mong thêm bớt điều gì thì con đã xen cái ta tham sân vào rồi, làm sao mà không bất an cho được.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Dạ thưa Sư Ông, hôm trước con có đọc quyển sách rất hay. Dù nội dung quyển sách giúp con hiểu hơn nhiều vướng mắc của mình, tuy nhiên, vẫn còn nhiều đoạn con vẫn chưa biết ứng dụng vào đời sống của chính con như thế nào. Sau đó, nhờ sự khó chịu của một người bạn, con nhận ra dù con cố gắng hiểu rõ hơn những đoạn hiện tại chưa thể thông suốt cũng không mang lại lợi ích gì cho con và cho mọi người, nên con không cố đoán nghĩa của nó nữa. Khi làm như vậy, con không biết việc làm đó có hợp lý không, nhưng con thấy tâm mình bình an lắm. Sáng nay, khi đọc phần trả lời của Sư Ông về pháp học và pháp hành, con tự nhiên hiểu rõ những hành động của bản thân con hơn. Con cám ơn Sư Ông.
Xem câu trả lời
Con hiểu như vậy là tốt lắm. Phần nhiều người ta ham sở tri nên cố gắng thu thập vào thật nhiều kiến thức vay mượn. Nếu ăn nhiều quá mà bị bội thực thì biết nhiều quá cũng bị bội tri. Cho nên đức Phật dạy dù chỉ biết một câu thông suốt đạo lý (nghĩa – lý – sự) còn hơn biết hàng ngàn câu không thông hoặc vô nghĩa.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Kính bạch Thầy! Trước đây con cũng đã đi tu 6 năm sau đó hoàn tục. Con ra đời, tập thích nghi với cuộc sống, nhưng con thấy mình trưởng thành hơn và từ khi học được Pháp của Thầy thì con cảm thấy rất tự tin với cuộc sống, nhưng rồi khi con có người yêu, khi nghĩ đến cảnh lập gia đình và nhiều điều đau khổ khác, con lại bất an. Chỉ sau những lần đau khổ con bình tĩnh cảm nhận thực sự lại mình thì con thấy mình trưởng thành hơn và phát hiện ra rằng cái ngã trong con lúc gặp “sự” nó thật khó kiểm soát, và cái “lý” mà lâu nay con vẫn luôn tự hào là hiểu rõ chợt tan biến đâu rồi! Sau nhiều lần cãi nhau với người yêu con đã rất muốn vào chùa của Thầy nhưng con nghĩ lại nếu mình vẫn chưa thản nhiên trải được qua cái “sự” này thì ý nghĩ đi tu chỉ là trốn tránh thực tại mà thôi. Và tương lai khi mình lập gia đình thì còn rất nhiều cơ hội để mình thấy được cái bản ngã trong mình trổi dậy, vậy đây chẳng phải nơi tu tập tốt nhất mà Pháp đã tạo cơ hội cho mình trong kiếp này ư? (Mỗi lần như thế con nghĩ mình hơi mạo hiểm). Ý con muốn hỏi Thầy nếu con có đủ can đảm và kiên nhẫn thì tu ở đời tốt hơn đúng không ạ?
Thực sự khi con vào chùa học đạo với Thầy và ở với hai chú đệ tử của thầy con thấy mình không có cảm giác quyến luyến với người bạn gái, đôi lúc con còn thấy thật vô ích khi yêu một người và lập gia đình với người đó mà phần lớn kết quả chỉ là sự đau khổ vì cái chấp ngã trong mỗi người, dù cho có được tốt đẹp hạnh phúc thì cái hạnh phúc đó cũng gắn liền với điều kiện nhất thời, nhưng con thấy đây là duyên nghiệp do mình đã tạo trước đây nên con nghĩ con sẽ cố gắng học cho tốt bài học của mình và giúp bạn gái con hiểu đươc Đạo hơn. Con mong Thầy cho con một lời khuyên! Chân thành tri ơn Thầy!
Xem câu trả lời
Không phải tu tập trong hình thức xuất gia hay tại gia cái nào tốt hơn, mà hình thức đó có thích hợp cho con để học ra bài học giác ngộ hay không. Khi con cảm thấy không còn quyến luyến điều gì ở đời thì xuất gia là thích hợp, nhưng khi con thấy còn có bổn phận hay trách nhiệm gì đó trong những mối nhân duyên ở đời thì nên sống tại gia để học bài học nhân quả nghiệp báo mà qua đó phá bớt đi cái ta tà kiến và tham ái. Đúng là phải vào “sự” thì “lý” mới thông. Điều gì con chưa thực chứng thì vẫn còn tưởng tượng và vì vậy sinh ra ảo tưởng. Đó là đầu mối của vô minh ái dục. Chính “sự” sẽ giúp con thấy ra chân lý của sự khổ mà nhờ đó thấy được nguyên nhân của nó. Mục đích cuối cùng của đời sống chính là thấy ra sự thật để không còn sống trong ảo tưởng nữa. Vậy vấn đề không phải là chọn lựa hình thức đời sống nào mà là biết học ra bài học giác ngộ trong hình thức đời sống phù hợp với mình nhất.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Kính đảnh lễ thầy!
Bạch thầy, con đã học hỏi được rất nhiều từ thầy. Xin được tri ân thầy. Thưa thầy, thời gian gần đây, con có đọc lại Tạng Kinh, do hòa thượng Thích Minh Châu dịch thì thấy trong rất nhiều bài kinh, Đức Phật thường tán thán các vị tỳ khưu đi đên những trú xứ xa vắng, sống đời thiểu dục, tri túc và thực hành thiền định, thiền Tứ Niệm Xứ. Con cũng thấy trong nhiều bài kinh, Đức Phật dạy về Giới, tiết độ trong ăn uống, thu thúc lục căn, chánh niệm tỉnh giác, rồi ở đây có thể thực hành thiền định, hay thực hành Tứ Niệm Xứ… Nhưng con thấy, như những bài Pháp thầy dạy, thì hình như không nói đến thiểu dục tri túc, thu thúc lục căn, tiết độ trong ăn uống. Hay tại vì quần chúng, không có khả năng thực hành, nên có dạy họ cũng chẳng thực hành được? Thôi thì chánh niệm tỉnh giác: thận trọng, chú tâm quan sát được chừng nào tốt chừng ấy? Vì chính Đức Phật cũng dạy là Niệm thì tốt trong mọi trường hợp. Kính lễ thầy.
Đức Phật tùy căn cơ mà giảng pháp cho từng người, nhiều trường hợp một người chỉ nghe một bài kệ cũng đủ đắc đạo quả, vị khác chỉ nhìn cái khăn mà đắc đạo quả, trong khi học kinh luật chẳng nhớ gì cả. Do đó vào thời đầu căn cơ trình độ cao nên tuy đức Phật chưa ban hành giới định tuệ chế định mà rất nhiều vị đắc đạo quả Tứ Thánh. Về sau nhiều người căn cơ trình độ thấp hơn nên đức Phật phải vận dụng thêm giới định tuệ chế định thì họ mới hành được. Chính đức Phật kể lại rằng có nhiều vị Phật quá khứ không chế định giới luật mà tứ chúng trong thời kỳ ấy vẫn đắc đạo quả. Và chính đức Phật Gotama đã ban hành giới luật rồi mà vẫn dạy một vi tỳ kheo không cần giữ giới luật nào nữa, chỉ canh chừng cái tâm thôi, mà vị ấy lại đắc đạo quả, trong khi trước đó vị ấy giữ giới luật mà không đắc đạo quả được. Ngày nay cũng tùy trình độ căn cơ khác nhau nên người thì phải giữ giới luật, thu thúc lục căn, thiểu dục tri túc rất mực mà vẫn không đắc đạo quả gì, trong khi những người khác chỉ thận trọng chú tâm quan sát (minh sát) hay tinh tấn chánh niệm tỉnh giác (tuệ quán) là có thể giác ngộ giải thoát. Vậy ai căn cơ trình độ nào cứ tu theo mức độ của mình miễn sao giác ngộ giải thoát là được. Thực ra, trong lành, định tĩnh, sáng suốt và thận trọng, chú tâm, quan sát hay tinh tấn chánh niệm tỉnh giác là mức độ giới định tuệ mỗi người vốn đã có sẵn, cao hơn nhiều so với giới định tuệ chế định. Nếu không như vậy thì làm sao chư đại Thánh Tăng có thể đắc đạo quả trước khi đức Phật ban hành giới định tuệ chế định được?
Giống như người bệnh cần hỗ trợ thuốc để điều trị, cần xe lăn để di chuyển, cần nằm điều đưỡng hay nhiều phương tiện khác với mục đích có thể hồi phục sức khỏe để hoạt động lại bình thường. Trong khi đó người mạnh khỏe không cần những hỗ trợ đó mà vẫn đi đứng, làm việc, hoạt động bình thường và hiệu quả. Các hỗ trợ của giới định tuệ chế định cũng vậy, chỉ giúp cho người tu qua đó có thể phục hồi được sự tinh tấn chánh niệm tỉnh giác, thận trọng chú tâm quan sát và trong lành định tĩnh sáng suốt vốn sẵn có nơi mỗi người để giác ngộ giải thoát mà thôi.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Dạ thưa thầy, như vậy là do con quá nhạy cảm nên sinh ra ảo tưởng và tất cả chỉ là ảo tưởng. Vậy làm thế nào để con thoát ra khỏi cái ảo tưởng đó, cái ảo tưởng luôn làm con không yên thưa thầy?
Xem câu trả lời
Hãy thận trọng chú tâm quan sát mọi hoạt động của con. Quan sát những hành vi cử chỉ nhỏ nhặt của mình trong lúc đang làm việc sẽ giúp con sống trọn vẹn với thực tại, lúc đó ảo tưởng không phát sinh, chỉ cần con đánh mất thực tại (thất niệm) thì ảo tưởng liền xen vào ngay. Khi có ảo tường khởi lên con nhận diện nó và trở về với hoạt động đang diễn ra nơi công việc (ví dụ học bài, nấu bếp hay đi bộ chẳng hạn). Đừng buông theo ảo tưởng mà hãy sống với thực tại. Con nên vào mục Thư Viện đọc cuốn Sống Trong Thực Tại. Chúc con trở về với chính mình.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Nhân dịp năm mới con chúc thầy mạnh khỏe và Ban Biên Tập Trung Tâm Hộ Tông luôn sống mãi cùng thời gian.
Thưa thầy con đang bị một vướng nạn. Con đã và đang thoát ra nhưng vẫn thấy mình đã bị vết nứt. Thưa thầy! Quá khứ không truy tìm, tương lai không ước vọng, tuệ quán chính là đây. Nhưng con vẫn cảm thấy u uất trong lòng. Phải chăng quên đi là vượt qua tất cả không thưa thầy?
Xem câu trả lời
Không cần phải quên đi điều gì mà nên có thái độ sáng suốt trầm tĩnh để thấy rõ mặt thật của nó. Chỉ có trí tuệ thấy rõ pháp mới không bị lệ thuộc vào pháp mà thôi. Tất cả pháp đến với con đều là bài học quý giá để con thấy ra sự thật, dù đó là đúng hay sai, tốt hay xấu, khổ hay vui… đừng vội loại bỏ nò đi hay nắm giữ nó lại, hãy chỉ thấy nó như nó là… rồi con sẽ thấy ra sự thật.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Thưa thầy! Con vừa đọc thư thầy xong, con rất xúc động! Chính lúc này chỉ có thầy mới giúp con qua vướng nạn này.
Chính lúc này con đã thấy được giá trị của Giới, nhưng con đang bị đau khổ trước ánh mắt của mọi người. Và thầy nói: “Chỉ có trí tuệ thấy rõ pháp mới không bị lệ thuộc vào pháp, tất cả đến với con đều là bài học quý giá để con thấy ra sự thật”. Khi được thầy quan tâm và khuyên dạy cho con trong lúc này, con đã thấy được phần nào yên ổn, như đứa con trẻ đang được người mẹ yêu thương và che chở trong cơn đau khổ tột cùng! Con xin chúc thầy một buổi tối an lành và hạnh phúc.
Con hãy xem ánh mắt bên ngoài chỉ là tấm gương để con có thể soi lại chính mình, còn ánh mắt ấy như thế nào thì không quan trọng, vì những đánh giá tử bên ngoài không phải là sự thật bên trong mà mỗi người tự trải nghiệm để học ra bài học của mình. Hãy có tâm từ với chính mình và mọi người, với cái xấu lẫn cái tốt thì tâm con mới an được.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Kính chào Thầy, con đã học được rất nhiều từ những bài pháp thoại của Thầy. Kính xin Thầy chỉ cho con chỗ thắc mắc này. Thầy dạy là khi bản ngã không còn thì chỉ có Pháp mà thôi, và mình hãy để cho Pháp vận hành tự nhiên. Hình như bên Bắc tông họ có nói là Pháp cũng không? Kính xin thầy hoan hỷ giải nghi chỗ này cho con.
Kính chúc Thầy thật nhiều sức khỏe.
Xem câu trả lời
Chính khi trí tuệ hoàn toàn vô ngã thấy rõ pháp vận hành đúng với tánh tướng thể dụng của nó thì mới gọi là pháp không. Còn khi con muốn đạt pháp này bỏ pháp kia thì pháp mới thành hữu trong ảo tưởng của mình. Khi một vị Tu-đà-hoàn hoặc Tư-đà-hàm không còn thân kiến, hoài nghi và giới cấm thủ thì vị ấy không còn ảo tưởng về ngã, hay đã thấy rõ vô ngã, nhưng một số pháp dưới dạng tập khí ngủ ngầm trong tiềm thức vẫn còn, ví dụ như còn tham ngũ dục hoặc sân với pháp đối ngại. Ngay cả một vị A-na-hàm vẫn còn tham ái trong thiền định, ngã mạn, trạo cử, vô minh v.v… do đó những vị ấy vẫn còn gọi là bậc hữu học, nghĩa là tuy ngã không mà pháp chưa không. Cho đến khi tuệ giác hoàn hảo không còn pháp trói buộc nào nữa, một vị A-la-hán không những ngã không mà pháp cũng không.