Các câu hỏi liên quan đến chủ đề: nguyên lý tu tập

Đạo Phật ngày nay đúng là vàng thau lẫn lộn, trong đống tro tàn tìm ra một đốm lửa không phải là chuyện dễ dàng. Nếu cứ nhìn mặt xấu thì đâu đâu cũng xấu, nhưng nếu quyết tâm thì ngọn lửa chân lý muôn đời vẫn không tắt. Ngày nọ một hành giả đến xin vị thiền sư mồi chút lửa, vị thiền sư chỉ đống tro trong bếp, hành giả tìm mãi không thấy, thiền sư lấy que khơi ra một đốm lửa đưa cho hành giả, hành giả liền ngộ. Học đạo cũng vậy đó con, người giác ngộ thì thấy đâu đâu cũng là chân lý, người mê thì đâu đâu cũng thấy toàn mê!

Không sao con, đó là diễn biến rất tự nhiên trong quá trình tu tập, có những điều con thực sự nhận thức đúng nên từ bỏ hay không ham thích nữa là rất tốt. Thực ra sự trầm lắng thường sâu sắc hơn là sự ồn ào vui nhộn hời hợt bên ngoài. Phật dạy: “Cười sao được, vui sao được khi thế gian đang bị lửa đốt và đêm đen bao phủ, sao không tìm ánh sáng thoát ly?”

Vậy trầm tư đâu phải là sai. Chỉ sợ rằng con không hứng thú nữa bởi vì trong thâm sâu con vẫn còn muốn đời tốt hơn, muốn nó thường, lạc, ngã, tịnh chứ không phải là vô thường, khổ não, vô ngã. Lúc đầu khi chưa thấy ra được hết mọi khía cạnh của cuộc sống thì con có cảm giác lờ mờ đờ đẫn nhưng khi mọi sự đã sáng rõ thì con sẽ thấy rất bình thường thoải mái.

Bởi vậy người ta mới nói khi chưa tu thấy núi là núi sông là sông, khi đang tu học thì thấy núi không phải núi sông không phải sông, nhưng khi đã giác ngộ thì thấy núi vẫn là núi sông vẫn là sông. Có thể là con đang ở trong giai đoạn hai nên mới rơi vào tình trạng uể oải chán chường. Con cứ tiếp tục trải nghiệm và chiêm nghiệm chính mình trong cuộc sống rồi mọi việc sẽ rõ thôi. Có điều con nên lưu ý là tự con phải quan sát, chiêm nghiệm để thấy ra thực tánh chứ không phải bị ám ảnh bởi khái niệm tam tướng một cách lệch lạc. Tam tướng chính là chân thiện mỹ của đời sống chứ không phải là nỗi đau đáng chán như người ta thường tưởng. Chiêm nghiệm thật kỹ thì con mới thấy ra được chân lý nhiệm mầu thật kỳ diệu này.

Có 4 giai đoạn tu tập của một chúng sinh: 1) Giai đoạn không biết tu nhưng pháp “tôi luyện” cho cuối cùng thân tâm trí cũng được mở mang và bản lĩnh hơn nhưng lại hình thành bản ngã. 2) Giai đoạn bản ngã tu rất mực tích cực miên mật theo nhiều chiều hướng khác nhau và kẹt vào kinh nghiệm sở tri sở đắc cục bộ. 3) Giai đoạn thấy bản ngã cùng với kinh nghiệm sở tri, sở đắc đều vô dụng, chỉ tạo thêm tà kiến, tham ái, thời gian và đau khổ nên bắt đầu từ bỏ cái ta ảo tưởng. 4) Giai đoạn sống tự tại hồn nhiên, tùy duyên thuận pháp, vô ngã, vô vi (không, vô tướng, vô tác, vô cầu). Lúc đó đúng là “giản dị mới uyên thâm”.

Triết gia Nietzches, ít ra là trên lý, cũng nhận ra được những giai đoạn tiến hóa này của con người nên ông gọi giai đoạn 1 và 2 là Lạc Đà – bản ngã chở mang, cố gắng sở hữu càng nhiều kinh nghiệm sở tri sở đắc càng tốt, nhưng đó lại là giai đoạn thấp nhất! Giai đoạn 3 ông gọi là Sư Tử – từ bỏ mọi gánh nặng đã hình thành bản ngã, rống lên tiếng rống con sư tử để an nhiên bước đi trên đôi chân của mình, không lệ thuộc vào bất cứ sở hữu nào. Giai đoạn 4 ông gọi là Trẻ Thơ – sống hồn nhiên trong sáng tương giao với vạn pháp, không cần thiết lập mối quan hệ nào mà Lão Tử gọi là “vô vi nhi vô bất vi” của một người sống hoàn toàn vô ngã vị tha.

Pháp khởi lên bên trong cũng có hai loại: Một là nhân tạo tác nghiệp mới, Hai là quả hữu nhân dị thục và quả vô nhân dị thục đến từ nhân hiện tại hay nhân quá khứ. Nhân thì cũng có nhân thiện, nhân bất thiện và nhân duy tác. Như vậy trong nhân con chỉ cần không gây nhân bất thiện (hại mình, hại người) là được, còn thiện thì con cứ tuỳ duyên mà làm không ngại, và duy tác tức nói như Lão Tử là “vô vi nhi vô bất vi” – tuy làm mà tâm vượt ngoài hành động hữu vi thiện ác.

Con thấy ra sai lầm để điều chỉnh nhận thức và hành vi là tốt. Sám hối chính là một trong những biểu hiện quá trình tự điều chỉnh đó. Không sao cả, có trải nghiệm sai lầm mới có nhận thức cái đúng, như vậy còn tốt hơn là mô phỏng cái đúng nhưng không nhận thức được bản chất thật của đúng sai. Thầy hoan hỷ chấp nhận lời sám hối của con và chúc con bình thản mà học ra bài học pháp muốn khai thị cho con.