Các câu hỏi liên quan đến chủ đề: ngôn từ & vô ngôn

Hồi thời đức Phật tại thế không hề có học viện nào mà chỉ một câu, một từ hoặc thậm chí một cử chỉ vô ngôn được Phật khai thị liền mở ra chân trời Sự Thật ngay đó cho người học Đạo. Chân trời ấy không cần tìm ở bên ngoài mà nó đang ở đó trong con. Đừng để uổng phí một đời trong chữ nghĩa mông lung!

Nếu chuyển cách dụng ngữ đúng thì tốt. Do ngôn ngữ Việt bị ảnh hưởng chữ Hán nên danh từ Phật học phần lớn là từ Hán Việt. Trong sách thầy viết cũng sử dụng những từ gần gũi với ngôn ngữ thường dùng hơn là thuật ngữ chuyên môn. Tuy nhiên có nhiều thuật ngữ đã thông dụng thì không cần chuyển, vì đôi lúc dùng từ mới không đủ ý nghĩa bằng từ cũ đưa đến dễ hiểu lầm.

 Từ ngữ không quan trọng. Quan trọng là thấy sự kiện thực đang diễn ra như thế nào. Thí dụ, khi đang nhai cơm chợt răng cảm nhận đụng phải một hạt cát lúc đó lưỡi liền đừa hạt cát ra, đơn giản là thế; còn gọi đó là điều chỉnh, chuyển hoá, tu chính, sửa sai hay tự nhiên vô tâm gì đó cũng được. Chính vì câu nệ ngôn từ nên sau khi Phật diệt độ mới sinh ra nhiều tông môn hệ phái!

Ngôn ngữ không phải là vấn đề của chư Phật, các Ngài có thể dùng bất cứ phương tiện nào để chỉ bày Sự Thật, kể cả im lặng – vô ngôn. Thực ra, trí tuệ và các đức từ bi hỷ xả v.v… biểu hiện qua Ba-la-mật mới là uy đức nội hàm có sức mạnh khai ngộ hơn ngôn ngữ rất nhiều. Đó là lý do vì sao cũng ngôn từ đó, khi đức Phật nói lên chỉ một lần đã khai ngộ cho biết bao người trực tiếp nghe Ngài mà về sau, các tiến sĩ, các học giả học đi học lại, thậm chí thuộc nằm lòng cả Tam Tạng hoặc giảng dạy Kinh Luật vẫn không giác ngộ được gì. Đơn giản chỉ vì họ không biết “Lý tại ngôn ngoại” nên đã mất công tìm kiếm Chân Lý trong ngôn từ mà không quan tâm đến Sự Thật vốn đã được Phật chỉ bày. Do đó, không nên quá để cao ngôn ngữ gì chư Phật đã thuyết, chỉ nên quay lại mà thấy (ehipassiko) thực tại (opanayiko) ngay đây (sandiṭṭhiko) và bây giờ (akāliko) thì mỗi người liền chứng ngộ (paccattam veditabbo viññūhi).