Các câu hỏi liên quan đến chủ đề: Hỏi & Đáp về Phật giáo

Những từ thầy sử dụng trong câu trả lời đó là bất nhị, bất dị, nhất nguyên, nhị nguyên.
– Bất nhị có nghĩa là không hai. Như ngọn lá tuy có hai mặt nhưng vẫn là một ngọn lá, tuy hai mà một, tuy một mà hai nên gọi là bất nhị. Mọi sự mọi vật trên đời đều như vậy nên người giác ngộ biết được cả hai mặt của cuộc sống mà vẫn thấy không hai.
– Bất dị có nghĩa là không khác. Mọi pháp tướng đều có một ẩn một hiện như trong họa có phúc, trong không lại có, trong được có mất, trong âm có dương v.v… do đó người giác ngộ thấy hoạ phúc, thành bại, có không đều không có gì khác để phải tranh giành, chọn lựa.
– Nhất nguyên có nghĩa là chấp chỉ có một mà không thấy mặt khác, ví dụ như chủ trương duy tâm, duy vật, duy thần, duy linh, duy danh, duy lý, duy thực v.v… trong khi cuộc đời là bức tranh sống động, muôn màu muôn vẻ, nhưng như người mù sờ voi chỉ thấy một chiều.
– Nhị nguyên có nghĩa là chia cắt một thực thể ra hai mặt đối nghịch rồi đứng về một phái để chống lại phía kia, hoặc lấy mặt này loại bỏ mặt nọ. Như một bàn tay có mặt trong mặt ngoài mà chỉ chọn mặt này bỏ mặt kia thì rốt cuộc không có được mặt nào, vì làm sao tách rời được hai mặt của đời sống vốn không hai!

Trước khi đức Phật ra đời thì hầu như mọi tôn giáo đều chủ trương đi tìm cái tuyệt đối ở bên ngoài tự tánh mình. Nhưng ngay từ khi mới sinh ra, một tay chỉ đất một tay chỉ trời, Ngài đã tuyên bố:

“Aggo ahaṃ asmi lokassa, 
Jeṭṭho ahaṃ asmi lokassa, 
Seṭṭho ahaṃ asmi lokassa, 
Ayaṃ antima jāti, 
Natthi dāni punabbhavo.”

(Ta là tối thượng của thế gian
Ta là tối tôn của thế gian
Ta là tối thắng của thế gian
Đây là kiếp sống cuối cùng
Từ nay không còn sinh lại nữa.) 

“Ta” ở đây là ám chỉ tự tánh bản tâm nơi mỗi người chứ không phải là bản ngã, nên câu này có ý nói rằng Ngài đã thấy được trong thế giới này chỉ có tự tánh bản tâm (nơi chính mình) mới là cao quý, là tối thượng, là ưu việt, nên từ đây chấm dứt cái ngã mong cầu, không còn sinh khởi ý đồ tìm kiếm cái tuyệt đối ở bên ngoài nữa.  

Về sau khi đã đạt đến Chánh Đẳng Giác, toàn bộ lời dạy của Ngài chung quy là trở về giác ngộ thực tại thân-thọ-tâm-pháp nơi chính mình, vì ở đó mọi chân lý vốn đã hoàn hảo, chỉ vì cái ngã vô minh ái dục mà không thấy ra tự tánh bản tâm nên mới khổ công hướng ngoại tìm cầu, để rồi tạo ra biết bao vọng nghiệp trong luân hồi sinh tử, Ngài dạy:

Attā hi attano nātho

Ko hi nàtho parosiyā

Attana va su dantena

Nātho labhati dullabham.

(Mình tự nương chính mình

Không nương nhờ ai khác

Khi tự tâm thuần tịnh

Là chỗ nương khó được.)

Tóm tắt Bốn Sự Thật Vi Diệu, Ngài nói rằng: “Ngay nơi tấm thân một trượng này, thế giới tập khởi và thế giới đoạn diệt”. Thế giới tập khởi là Sinh Tử tức Tập Đế và Khổ Đế, Thế giới đoạn diệt là Niết-bàn tức Diệt Đế và Đạo Đế. Như vậy, Ngài xác định rất rõ rằng không cần phải tìm kiếm đâu xa, mà chỉ cần chấm dứt ý đồ trở thành của bản ngã thì ngay đó tự tánh bản tâm là Niết-bàn, là tối thượng, tối tôn, tối thắng.

Cách dịch “Thiên thượng thiên hạ duy ngã độc tôn” trong chữ Hán rất dễ bị hiểu lầm là cái “Ta” hay bản ngã, nên cũng dễ bị người ngoài chê là Phật còn ngã mạn, tự cao. Nhưng bất kỳ ai giác ngộ cũng đều có thể nói Tự Tâm là tối thượng, tối tôn, tối thắng, như đức Chúa cũng nói: “Ta là con duy nhất của Thượng Đế” nhưng Chúa định nghĩa “Ta” là “Đường đi lẽ thật và sự sống” nghĩa là cũng ám chỉ phải qua tự tánh bản tâm là gốc của sự sống chân thực thì mới đến được thực tại tối hậu.

1) Bức tường trước tháp giống như cổng chào đúng là rắn thần Nagar được đắp cách điệu theo cách nhìn quen thuộc của người Việt.

2) Đó chỉ là cách trang trí một đài phun nước vừa hợp lý vừa tạo vẻ uy nghi thôi.

3) Tháp xây theo hướng Đông hơi chếch qua Đông Bắc một tí.

4) Tuy các chùa Nam Tông trong vùng Đông Nam Á it khi đắp Nagar có ngậm châu nhưng trong các tích truyện Jataka vẫn có nói Nagar có ngọc rắn, hơn nữa thầy chỉ muốn tạo hình ảnh đặc thù của văn hóa Phương Nam nhưng vẫn có nét quen thuộc chung của người Việt mình, chính vì vậy mà Tháp Tổ Đình Bửu Long vẫn có nét riêng của Phật Giáo Nam Tông Việt Nam, không hoàn toàn giống các nước Phật giáo Nam Tông khác mặc dù có cái chung của nền văn hóa cổ Phù Nam (Suvannabhūmi), đặc điểm của chùa tháp vùng Đông Nam Á ngày nay.