Kính chào Thầy, con đã học được rất nhiều từ những bài pháp thoại của Thầy. Kính xin Thầy chỉ cho con chỗ thắc mắc này. Thầy dạy là khi bản ngã không còn thì chỉ có Pháp mà thôi, và mình hãy để cho Pháp vận hành tự nhiên. Hình như bên Bắc tông họ có nói là Pháp cũng không? Kính xin thầy hoan hỷ giải nghi chỗ này cho con.
Kính chúc Thầy thật nhiều sức khỏe.
Xem câu trả lời
Chính khi trí tuệ hoàn toàn vô ngã thấy rõ pháp vận hành đúng với tánh tướng thể dụng của nó thì mới gọi là pháp không. Còn khi con muốn đạt pháp này bỏ pháp kia thì pháp mới thành hữu trong ảo tưởng của mình. Khi một vị Tu-đà-hoàn hoặc Tư-đà-hàm không còn thân kiến, hoài nghi và giới cấm thủ thì vị ấy không còn ảo tưởng về ngã, hay đã thấy rõ vô ngã, nhưng một số pháp dưới dạng tập khí ngủ ngầm trong tiềm thức vẫn còn, ví dụ như còn tham ngũ dục hoặc sân với pháp đối ngại. Ngay cả một vị A-na-hàm vẫn còn tham ái trong thiền định, ngã mạn, trạo cử, vô minh v.v… do đó những vị ấy vẫn còn gọi là bậc hữu học, nghĩa là tuy ngã không mà pháp chưa không. Cho đến khi tuệ giác hoàn hảo không còn pháp trói buộc nào nữa, một vị A-la-hán không những ngã không mà pháp cũng không.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Thưa Thầy,
Nếu như vậy thì chẳng phải là từ xưa tới nay toàn là Pháp tu chứ mình có làm gì đâu ạ, dù mình có nhận ra là pháp tu hay không thì đó vẫn chỉ là Pháp tu thôi đúng không Thầy. Do mình không nhận ra nên cứ tưởng là mình tu nhưng hóa ra toàn là Pháp tu hết, giờ biết mình chẳng làm gì được nữa thì ngồi xem Pháp tu thôi. Thân là Pháp, tâm cũng là pháp, sự ảo tưởng về cái ta cũng là Pháp.
Kính Thầy.
Thưa Thầy, chẳng có chi không phải là Pháp. Chỉ cần đủ duyên thì Pháp sẽ biểu hiện, hết duyên sẽ đi, dù có hay không có bản ngã thì đủ duyên pháp vẫn cứ biểu hiện. Vậy thì thứ bản ngã kia sinh ra để làm gì, hàng giả, vô dụng rồi! Con tạ ơn Thầy!
Đúng bản ngã là hàng giả nên thầy mới gọi là cái ta ảo tưởng. Tuy nhiên khi cái ảo tưởng ấy khởi lên thì nó sẽ giữ pháp lại hay đuổi pháp đi theo ý nó chứ không phải để pháp đến đi tự nhiên, do đó mới có luân hồi sinh tử phiền náo khổ đau. Nếu không phát hiện được hành tung sinh diệt của cái ta ảo tưởng thì cũng khó mà để pháp đến đi tự tại vô ngại được.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Con chào thầy,
Con mới đọc xong cuốn “Sống trong thực tại” của thầy, con rất thích, gạch chân rất nhiều đoạn.
Con chỉ có 2 điểm hơi băn khoăn xin trình bày với thầy:
– Thầy dùng từ “tánh biết” nhiều lần, có 1 chỗ thầy giải thích rõ “tánh biết” là khả năng thấy biết tự nhiên vốn có của tâm. Con nghĩ là con hiểu ý thầy nhưng còn chỉ hơi băn khoăn nếu Phật tử Bắc tông chưa hiểu gốc đọc như vậy có thể bị nhầm lẫn khi thầy nói “tánh biết” thành tánh biết, tánh nghe, tánh thấy… trường tồn bất biến như trong các kinh Đại thừa nói không?
– Con rất thích câu thầy nói chỉ có giải thoát hoàn toàn khi chấm dứt bản ngã chứ không có bản ngã giải thoát hoàn toàn. Con cũng hiểu ý thầy khi thầy nói đại ý tu để hoàn thiện bản ngã thì không bao giờ giải thoát.
Nhưng con có 1 kinh nghiệm thế này xin thầy chỉ cho con có gì sai không. Cách đây mấy năm khi con đọc phần về phức cảm tự tôn trong cuốn “Một kỹ thuật sống”, tự nhiên con cảm thấy là muốn vô ngã thì trước hết phải phát triển một cái tôi lành mạnh. “Cái tôi lành mạnh” con nói ở đây không phải là hoàn thiện cái tôi mà là khi “tôi” thoát khỏi mặc cảm tự ti hay phức cảm tự tôn, nghĩa là khi không còn so sánh mình kém hay hơn người khác, mà việc so sánh đấy là biểu hiện cơ bản của bản ngã. Lúc đó con cảm thấy đó là một cảm nhận rất quý giá đối với con, từ đó con bắt đầu cảm thấy bình an hơn, không so sánh thì con thấy bớt ghen tị và kiêu mạn. Con nghĩ nếu con nói phát triển cái tôi lành mạnh theo ý đó thì không sai với ý của thầy đúng không ạ?
1) Tánh biết thầy đã nói rất rõ là không thường cũng không đoạn, không sinh cũng không diệt v.v… Nếu thường thì làm sao nó ứng biến khi thì vô thức khi thì hữu thức? Nếu đoạn thì sao khi nào cần liền hiển dụng, khi chết vẫn tái sinh? Nói có thì khi bất tỉnh hay trong vô tưởng định nó đi đâu? Nói không thì sao khi cần lại có? Nói tánh biết là thường dĩ nhiên là sai vậy con nói là gì khi tánh biết là bản tánh của tâm? Nếu con phủ nhận tánh biết thì lấy gì để tu hành?
2) Con lầm cái ta ảo tưởng với cái hoạt dụng của hợp thể pháp danh và sắc trong mỗi người. Nếu con nói vậy thì một người chứng tuệ danh sắc tức không thấy ngã trong thân tâm sẽ không tu tiến được nữa sao? Và một vị Tu-đà-hoàn không còn ngã kiến cũng không còn động cơ nào để tu tập đến A-la-hán được nữa sao? Thực ra chính lúc đó tánh biết tu chứ không phải cái ta ảo tưởng tu, đúng không?
Trong cuốn sách con đọc là nói về sự tiến bộ theo dòng đời, còn tùy duyên thuận pháp vô ngã vị tha là nói sự giác ngộ giải thoát theo dòng pháp. Trong dòng đời vẫn có dòng pháp nhưng dòng pháp là chân đế (paramattha sacca) còn dòng đời là tục đế (sammuti sacca). Có ngã thì chỉ tiến trong tục đế, vô ngã mới giác ngộ chân đế đó con.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Thưa Thầy, Thưa Thầy, con nghiệm ra bất cứ khi nào con có ý định chánh niệm thì chẳng chánh niệm được mà rất mệt, mệt, chán, buông ra thì lại chánh niệm liền. Nếu như mình chẳng thể làm gì cả, cứ thuận theo Pháp vậy thôi thì tại sao ngày xưa Ngài Sariputta lại có thể cứ thể tiến một mạch lên các cảnh giới thiền khác nhau, ngài luôn niệm tiến lên vì ngài biết còn những cảnh giới cao hơn nữa. Nếu không có cái “ta” mà chỉ thuận pháp thôi thì cái gì quyết định việc ngài ấy cứ hướng lên, không bao giờ dừng lại, không bao giờ thỏa mãn với thế giới bên trong mình.
Xin Thầy chỉ dạy giúp con với, con Tạ ơn Thầy.
Khi không chánh niệm tỉnh giác chính là không thuận pháp nên mới kẹt lại. Còn nếu thật sự chánh niệm tỉnh giác tức thuận pháp nên gọi là tiến lên. Phật dạy: “Không dừng lại, không bước tới” mới “tiến lên” khỏi luân hồi sanh tử. Nếu có cái ngã tiến lên thì thành đại ngã, làm sao vô ngã giải thoát được!
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Kính thưa thầy, tự lòng, chuyện quá khứ con bỏ nhưng bây giờ chuyện cũ có người nhắc lại, bản ngã của con trỗi lên đến nỗi con muốn quên lời Phật và thầy dạy. Thưa thầy, thầy dạy con cách nào để con vượt qua sự đấu tranh nội tâm này. Con mong thầy.
Xem câu trả lời
Không bỏ quá khứ cũng không vượt qua cái gì cả mà chỉ thấy nó như nó đang xuất hiện tại đây và bây giờ thôi. Thấy mọi chuyện đến đi như nó là, không lấy, không bỏ, không phê phán, không can thiệp… vì duy nhất chỉ có nó như nó đang là thôi, chứ có ai đâu mà muốn vượt qua? Nếu đã thấy bản ngã trỗi lên thì chỉ thấy thôi, còn muốn vượt qua tức là đã chồng thêm bản ngã lên bản ngã thì làm sao buông hay vượt qua bản ngã được? Hãy thấy, thấy và thấy… thì tự động có sự chuyển hóa… còn vượt qua hay không là việc của pháp, con đừng lo.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Kính bạch Thầy, con là một Phật tử mới sơ cơ, những thắc mắc về Phật pháp của con có vẻ còn ngớ ngẩn, mong Thầy hoan hỷ chỉ bày. Con xin hỏi: Tu theo Phật có thành Phật không? Có chứng đắc không? Thầy từng nói bản ngã là do ảo tưởng mà có. Vậy khi mất rồi, ai thọ quả báo, ai đi luân hồi sanh tử trong lục đạo?
Con mong hồi âm của Thầy. Chúc Thầy nhiều sức khỏe.
1) Tu theo Phật Toàn Giác thì thành Thanh Văn Giác, còn tu như Phật Toàn Giác mới thành Phật Toàn Giác.
2) Có chứng đắc nhưng không có sở đắc. Chứng đắc là thấy ra được hay giác ngộ được, và vì tánh biết thấy pháp nên trong đó không có cái ta thấy, còn sở đắc là sở hữu được nên trong đó có cái ta của người sở hữu.
3) Khi mê muội, chính cái ta ảo tưởng tạo ra luân hồi sinh tử, nên nó cũng thấy “ta tạo nghiệp, ta gặt quả, ta luân hồi trong lục đạo”. Nhưng khi giác ngộ ra cái ta chỉ là ảo tưởng, thì nói như Thanh Tịnh Đạo: “Không có người tạo nghiêp, không có kẻ gặt quả, chỉ có dòng nghiệp báo triền miên”.
Ngày gửi:
Câu hỏi:
Kính thưa Thầy.
Khi nghe đến câu “Trong thấy chỉ có thấy. Trong nghe chỉ có nghe… Không có ông ở đó”, cả người con run lên, mỉm cười, và… con thấy mình khóc.
Trong nghe chỉ có nghe /
Trong thấy chỉ có thấy /
Vô cớ để ta vào /
Sanh tử mãi là đây.
Con xin kính đảnh lễ Thầy.
Kính thưa thầy, vừa rồi con đã hỏi một câu không rõ ràng. Ý của con là Pháp vận hành một cách hoàn hảo ngoài ý muốn chủ quan của bản ngã. Thí dụ, người nông dân có thể cày sâu cuốc bẩm nhưng được mùa hay không người ấy không thể nào làm chủ được. Sắc là vô ngã vì vậy ta không làm chủ được sinh già bệnh chết.
Duy chỉ có một thứ con cảm thấy có thể làm chủ được là sự hướng tâm của con. Thí dụ con muốn nghĩ về một nơi nào đó, nơi ấy sẽ hiện ra trong trí con với đầy đủ những chi tiết. Con không biết ai làm chủ sự hướng tâm này nhưng rõ ràng bên trong có ý muốn thì sẽ làm ra được.
Con nghĩ rằng nếu sự hướng tâm không còn thì không ai còn chịu trách nhiệm những gì họ đã làm ra. Con không dám chắc những gì con vừa nếu ra là hợp với Đạo nên con xin được thầy chỉ dẫn. Con cám ơn Thầy.
Xem câu trả lời
Hướng tâm tức tác ý (manasikāra), một trong 7 biến hành tâm sở, nó có mặt trong tất cả tâm, dù thiện, bất thiện, vô nhân hay duy tác. Vì vậy đã có tâm thì không thể vắng mặt tác ý, làm sao tác ý không còn được? Vậy thì vấn đề không phải là có hay không có tác ý mà là có thấy tác ý là vô ngã hay nhận lầm tác ý là ngã. Khi cái ta ảo tưởng tác ý thì chắc chắn sẽ có hướng tâm không thực (phi như tác ý: Ayoniso manasikāra). Khi tâm rỗng lặng trong sáng tức vô ngã thì hướng tâm sẽ trung thực (như lý tác ý: yoniso manasikāra). Do đó thầy mới hỏi con ai làm chủ và bây giờ thấy hỏi thêm ai tác ý?